'Zwarte bladeren' van Maja Wolny

Reinoud heeft dit boek gekozen omdat hij de auteur persoonlijk gekend heeft zij het in een andere hoedanigheid namelijk als lid van een visitatiecommissie voor musea en later als conservator van het Visserijmuseum in Oostduinkerke dat zij op korte tijd volledig getransformeerd heeft, inclusief de nieuwe naam Navigo. Maja was vele jaren geleden al een gedreven dame die overgekomen is uit Polen en in Gent een winkeltje uitbaatte met Poolse specialiteiten en boeken. Zij is getrouwd met Marc Peirs, een VRT-medewerker en ze hebben samen twee kinderen. Plots heeft Maja haar korte carrière in de museum- en erfgoedsector stopgezet om zich volledig te wijden aan het schrijven. Niet veel later vertrok ze dan terug naar Polen met man en kinderen, een moeilijke beslissing in haar leven. Maja had toen al een paar romans geschreven, maar die zijn vrij onopgemerkt gebleven omdat ze in haar moedertaal, het Pools schrijft.

Nagenoeg de voltallige leesgroep was op 4 maart 2018 aanwezig, toen Maja in het boekenprogramma “Lees meer” in het Concertgebouw (samen met 2 andere schrijvers) op onnavolgbare wijze werd geïnterviewd door VRT-journaliste An De Bie. Maja kreeg voor haar derde roman veel media-aandacht, niet in het minst door haar VRT-connecties via haar echtgenoot. Maar ze is zelf helemaal niet mediaschuw en komt sterk naar voren met haar uitgesproken mening, charisma en enthousiaste vertelstijl.

Haar derde roman was wel raak, en werd dan ook in het Nederlands vertaald. Deze roman sluit aan bij een jeugdherinnering van haar:  een trauma in haar geboortestad Kielce op het einde van de Tweede Wereldoorlog waarbij een deel van de Joodse gemeenschap uitgemoord werd door op hol geslagen Polen na het verdwijnen van een Pools jongetje. De Joden werden ervan beschuldigd kinderen te ‘offeren’ wat met heel wat bijgeloof gepaard ging. Deze gebeurtenis werd decennialang verzwegen in haar stad en land omdat Polen direct na de Duitse bezetting en jodenvervolgingen (die net in Polen zeer hevig waren) niet zelf wilden geassocieerd worden met pogroms tegen Joden op grote schaal.

Ook zij was onwetende over dit drama tot op het moment dat Maja uit Polen en het Oostblok wegtrok richting vrije Westen. Toen kwam ze al liftend toevallig in gesprek met een chauffeur die wel van het drama in haar geboortestad op de hoogte was en daardoor zeer geshockeerd haar verplichtte uit de wagen te stappen. Dit voorval stimuleerde haar natuurlijk om de ware toedracht te gaan opzoeken wat uiteindelijk in deze roman uitmondde. Zij heeft er een aantal autobiografische elementen in verwerkt zonder dat zij daar zelf een rol in gespeeld heeft. Het verhaal draait rond Weronika een historica verbonden aan de universiteit van Kielce wiens tienjarig dochtertje plots spoorloos verdween. Doorsneden met de gebeurtenissen in 1944 waar parallellen te trekken zijn, wordt Weronika meegesleurd in een wanhopige zoektocht naar haar dochter, bijgestaan door een verbitterde lokale politiecommissaris. Uiteindelijk belandt ze in de armen van haar oude moeder waarmee ze al jaren mee gebroken had.

Een belangrijke rol is ook weggelegd voor Julia, een Poolse emigrante die in Brussel terechtkomt kort voor de Tweede Wereldoorlog, er trouwt met een Belg en een carrière als fotografe uitbouwt op diverse plaatsen in Europa. Zo maakte Julia een fotografische reportage van het Jodendrama in Kielce in 1944. Foto’s die Maja ontdekte in … het Fotografiemuseum in Charleroi. Een aaneenschakeling van toevalligheden door de tijd heen als het ware.

En wat vond de leesgroep ervan? Hoewel een aangrijpend verhaal dat goed verteld werd, was de meerderheid niet laaiend enthousiast: nogal gekunstelde en geforceerde constructie, raakte niet echt, bepaalde personages nogal oppervlakkig. Geen grootse roman maar wel een fascinerend onderwerp. Zodat het eindcijfer toch op een riante 7,5 op 10 uitkwam.

Reinoud Van Acker (ingesprongen voor Geert Wullaert)

'Pachinko' van Min Jin Lee

Caramel de jolige Cocker Spaniel verwelkomt ons in de nieuwe thuis van Ciska in de Rietlaan te Sint-Michiels waar ze haar intrek genomen heeft met twee kinderen en een hond. Caramel heeft zijn naam niet gestolen want hij heeft het rosbruine snoepkleur van de gelijknamige zoetstof en begroet ons smakelijk door regelmatig speelse pootjes te geven. En ook Ludo had wat te vieren want hij kwam met twee flessen prosecco en een partij aperitiefglazen binnen: hij is namelijk zestig geworden en heeft dan maar direct zijn beroepsactiviteit gehalveerd om een deeltijdse voorafname te nemen op zijn pensioen. Alhoewel dit niet betekent dat Ludo nu meer thuis is. Chris moesten we helaas missen deze avond, hij moest afzeggen wegens een professioneel noodgeval, wat lichte onrust veroorzaakte omdat Chris verslaggever was en het volgende boek zou voorstellen. Gelukkig kon de voorzitter Geert telefonisch één en ander ondervangen zodat de volgende leesgroep al gegarandeerd is. Gevolg is dat Reinoud dit verslag voor zijn rekening genomen heeft.

Laat ons voor de verandering eens beginnen met het einde: de puntenscore had een gemiddelde van 7 op 10. Verdienstelijk maar niet overdonderend, dat was een beetje de teneur bij de meeste leesgenoten (inclusief Chris die op afstand mee beoordeelde). Hoewel er zoals steeds meningsverschillen waren (gelukkig maar), waren er toch heel wat gemeenschappelijke factoren waar de meesten het er over eens waren. Uitschieters waren Ina in de positieve zin die heel enthousiast was over deze roman (“Men doet alles om te kunnen overleven”) en Ludo die er weinig leesplezier aan beleefd had (beetje jammer voor een stevige turf van 520 bladzijden).

Een familiekroniek van Koreanen in Japan die zich uitstrekte over het grootste deel van de 20^ste eeuw, is een ambitieus opzet waar de auteur Min Jin Lee voor een deel toch in geslaagd is, zonder evenwel permanent de lezer te kunnen boeien. Ludo verwoordde het treffend als een “aangeklede genealogie die spankracht mist”. Bij momenten zeer pakkend maar soms ook langdradig was de mening van de meerderheid. Opnieuw hebben we een les in geschiedenis gekregen want niemand was op de hoogte van de kolonisering van Korea door Japan en de (soms gedwongen) emigratie van duizenden Koreanen naar Japan. Uiteraard is rascisme (alweer) een hoofdthema zelfs tot op de dag van vandaag in Japan waar Koreanen nog steeds tweederangsburgers zijn.

Een eerste zijdelingse discussie ontspint zich: waar halen die Japanners toch hun meerwaarde? Eeuwenlang heeft hun superioriteitsgevoel de geschiedenis in dit deel van Azië beïnvloed. Het was ook het enige Aziatische land dat nooit door Westerlingen gekoloniseerd geweest is. Is het te verwonderen dat Japan zich verwant voelde met Duitsland zodat die samen een wereldoorlog ontketenen elk aan een andere kant van de wereld? Tegelijk leggen Japanners zich een hard werkethos op en zijn ze zeer dominant ten opzicht van vrouwen. Een terugkerende mantra in d roman was dan ook: “lijden is het lot van de vrouw”.  Voorwaar een harde maatschappij is hier geschetst, dat herinneringen oproept aan eerdere leeservaringen van dit gezelschap zoals Murakami en Amelie Nothomb, zij het op een heel andere manier. En de pachinko uit de titel? Die speelhallen bleken dan weer de ons onbekende gokverslaving van de Japanners te moeten voeden, handig uitgebaat door Koreanen.

Het familiedrama van 5 generaties Koreanen is dan weer meesterlijk in scène gezet met soms verrassende plotwendingen en dramatische gebeurtenissen.  Dat de historische context niet altijd in detail geschetst werd maar als een vaag kader de ontwikkelingen verder dreef, stoorde daarbij niet echt.  Hoe hard de Koreanen ook hun best doen om zich te integreren in de Japanse samenleving, toch zullen ze altijd vernederd blijven worden, een fatalistische ondertoon in de hele roman. Jo verwoordde het ook filosofisch: “Er is maar één manier om te kijken door de ogen van de andere en dat is via de literatuur.” Bepaalde verscheurende familiale keuzes in de roman zoals adoptie, emigratie,  huwelijk, ouderontkenning tot zelfmoord zorgden dan weer voor verhitte discussies onder bepaalde leesgenoten.

En toch: de epiloog van de auteur Min Jin Lee was dan weer verrassend in die zin dat ze als historica in de VSA jarenlang gewerkt had aan een epos over Koreanen in Japan maar pas ten volle tot schrijven is gekomen na talloze gesprekken met latere generaties van geëmigreerde Koreanen in Japan. Deze getuigenissen waren blijkbaar veel inspirerender dan klassiek historisch onderzoek. Met de juiste nuanceringen tot gevolg: “pas op met te vroeg te oordelen”.

Reinoud Van Acker 

'De mensengenezer' van Koen Peeters

Op 11 juni 2018 komen we samen bij Jo, een bijzondere samenkomst, een beetje afscheid nemen. Straks beginnen immers de werken van Jo's couhousingproject Eikenberg waarbij de woonsite een metamorfose zal ondergaan. Metamorfosen is toevallig ook Ludo's intro; hij leest een stukje uit Ovidius' meesterwerk, over hoe alles voortdurend verandert en schuift, zonder dat aan de essentie van het bestaan wordt geraakt.

Een Yaka-makser

En dan duiken we in de het leven van Remi, een boerenzoon van "aan de schreve" die voor een religieus leven kiest  als jezuïet en als missionaris in Congo. Hij bouwt een antropologische expertise op die hem tot een internationale autoriteit  maakt. Koen Peeters is een fijne verteller; verbluffend hoe hij zich de 'ziel' van de Westhoek eigen maakt, vreemde verhalen, donkere gedachten. Maar Peeters is vooral ook een antropoloog. Zijn wetenschappelijke gedrevenheid en zijn auteurschap komen in De mensengenezer op een natuurlijke wijze samen.  Peeters volgt in zijn roman twee sporen: het chronologisch-biografisch verhaal van Remi (blijkens de epiloog geïnspireerd op het leven van Renaat Devisch) én de gesprekken van de auteur met Remi, zijn intussen bejaarde promotor. En zo componeert Peeters een verhaal dat verdicht en alles bij elkaar brengt. Zelfs de Westhoek en de diepe Congolese brousse, twee werelden die ogenschijnlijk eindeloos uit elkaar liggen, verwijzen naar elkaar, met demonen die overal terugkeren.

Deze zoektocht naar het onzegbare in een rijke, verzorgde taal wordt heel erg gewaard door Jo, Ina, Christine en Ludo. Voor Ina is het overigens opnieuw aanknopen bij 'Het gelaat van de geesten', een Antwerpse expo die ze lang geleden gidste. Jo legt een link met David Van Reybrouck voor de hoofdstukken waarin Peeters de mentaliteit van de Westhoek peilt. Andere lezers zijn minder enthousiast. Ze voelen zich minder betrokken bij de personages. Chris was het meest getroffen door de episode in het noviciaat; de psycho-analytische achtergrond van het verhaal werkte dan weer storend. Ciska, en Geert werden  vooral geraakt door het Westhoekverhaal, maar haakten dan af. Ook voor Reinoud  is 'De mensengenezer' een te gekunsteld boek, afstandelijk en bestudeerd. 

De punten: Jo 9, Ina 8,5, Ludo 9, Chris 6, Ciska 5, Reinoud 6, Christine 8,5 en Geert 6,5, of een gemiddelde van 7,31

Lijstjes

Rob Riemen, de man van Nexus (tijdschrift en instituut) laat zich graag fotograferen, met een boek in de hand of gezeten voor een imposant en nokvol boekenrek. Wat moet die man gelezen hebben, is de natuurlijke reactie bij het zien van deze foto's. Ook fictie, blijkt uit het recente interview (Knack, 2019|38), met op één, Thomas Mann, op wiens roman De Toverberg Nexus is geënt.

"Een literair epos", zo kan je 'Wij, de verdronkenen' van Carsten Jensen benoemen (2006, Nederlandse vertaling 2008). Bijna 700 pagina's meegaan in het ruwe vissersleven op een Deens eiland. Een epos dat nu op de planken wordt gebracht.

Een tip met een stip van Brigitte (ook door P.F. Thomése in DS): De meester en Margarita van de Russische auteur Michail Boelgakov. Te lezen in het derde deel van zijn Verzameld werk uitgegeven bij Van Oorschot, het fijne papier, de fraaie letter, de sobere band. In alle opzichten een boek om te koesteren.
Lag ook uitnodigend op Brigittes leestafeltje: Eva Rovers, Helene Kröller-Müller (1869-1939), de eeuwigheid verzameld (Amsterdam: Bert Bakker, 2010). Over een van eerste vrouwelijk kunstverzamelaars, met een neus voor Van Gogh, te zien in het naar haar genoemde museum op haar landgoed in De Hoge Veluwe.

Eerder dit jaar overleed in Boedapest György Konrad (1933-2019), en Johan De Boose blikt met een volle pagina terug op auteur en werk 'dat tot het beste behoort van de 20st eeuw' (DS, 16 september 2019). Eén werk springt er boven uit, Tuinfeest, 'waarin een man zijn leven vertelt terwijl hij in een tuin zit, aan een tot tafel verbouwde grafsteen, waaraan de doden moeiteloos aanschuiven'.

Door Jan DM zeer warm aanbevolen, Galische wetten van de mensenrechtenadvocaat  Philippe Sands, non fictie Over de oorsprong van genocide en misdrijven tegen de menselijkheid, maar "razend spannend" en "adembenemend", met de verwerking van een groot stuk Europese geschiedenis vanaf de late negentiende eeuw.

Wat met ons rechtssysteem, onze rechtsstaat? Peter Vermeersch stelde zich vele vragen, vooral toen hij voor een assissenjury werd opgeroepen (Aantekeningen bij een moord, 2019). Het deed hem teruggrijpen naar een boek uit zijn studententijd, waarin rechtspreken helemaal anders maatschappelijk was ingebed. In Her hof van mijn vader (1966) vertelt Isaac Bashevis Singer hoe zijn vader, als rabbijn in Warschau, recht sprak en herstel bemiddelde.

Laten we ons al eens inspireren door de recensies in SdL, deze maanden laat het zomerreces zich wel heel hard aanvoelen. Niet getreurd, want net in deze vakantiemaanden is er een portrettenreeks waarin jonge Nederlandstalige schrijvers ("Verse letteren") worden voorgesteld. Jong en vooral gedreven, met die magische drive naar taal en vertellen, zich respectvol lavend aan soms onverwachte literaire voorbeelden. Wees gegroet Roos van Rijswijk (Sdl, 3505), Nina Polak (SdL3507) en ander jong talent.

'Sovjetistan: een reis door Turkmenistan, Kazachstan, Tadzjikistan, Kirgistan en Oezbekistan' van Erika Fatland.

Samen op reis: lezen is kijken door andermans ogen.
Op een warme lenteavond schaart ons literaire genootschap zich rond de tafel in de tuin van de voorzitter (0) voor de bespreking van Sovjetistan van Erika Fatland (1).

We genieten van de wijn en het koel schuimend bier en prijzen ons gelukkig dat Geert, ondanks zijn zoektocht naar Centraal- Aziatische specialiteiten , ons geen koemis (2) laat drinken.

Bij wijze van opwarming doet Jo een Grietopdebeekje (3) waarna we ons op een van de gevaarlijkste wegen ter wereld (4) begeven om een beeld te krijgen van ons reisdoel. De bestemming spreekt tot de verbeelding; behalve voor Chris is het voor de overige leden terra incognita (5).

Het boek van Erika Fatland opent voor ons een wondere wereld vol smeulende gasvelden, megalomane gebouwen, blinkende kitsch, straatarme boeren en griezelige dictators. We zien een fascinerende streek: kleurrijk, ruw (6), indrukwekkend, verwarrend (7) en erg gastvrij. Bakermat van een oude beschaving; zowel Reinoud als Christine dromen van een reis langs de Zijderoute (8) door de Centraal Aziatische republieken.

We krijgen erg veel informatie voorgeschoteld, soms moeilijk te behappen maar steeds verwerkt in een leesbare tekst vol rake observaties. De beoordeling van het boek was eensluidend positief (9) en leidde tot een uitzonderlijk goede score (10).

Het volgende boek brengt ons van de Westhoek naar de Afrikaanse binnenlanden:" de mensengenezer"  van Koen Peeters wacht op ons. Steeds nieuwe horizonten, steeds weer verrassende inzichten: no books, no glory. We bluvn goan.

Een knusse, gezellige stad op mensenmaat ... : Astana, hoofdstad van Kazachstan

Voetnoten:

(0) Onze président-fondateur is Geert W., ijveraar voor de schone kunsten, activist voor een betere wereld en ook berucht voor zijn boude uitspraken. Zo heeft hij een gloeiende hekel aan intellectuele prietpraat en haat hij teksten met voetnoten en verklarende woordenlijsten. Een goede tekst spreekt voor zichzelf en heeft al die verwijzingen en verklaringen niet nodig.

(1) Erika Fatland. Sovjetistan. Een reis door Turkmenistan, Kazachstan, Tadzjikistan, Kirgistan en Oezbekistan. Verschenen in 2014, uit het Noors vertaald, 446 blz.

(2) Koemis (ook kumys) is gegiste melk van merries. Volgens Chris een geneeskrachtige lekkernij waarbij de grootste kunst erin bestaat om het goedje ongemerkt in een bloempot te laten verdwijnen.

(3) Griet Op de Beeck schreef het boekenweekgeschenk, een novelle van krap honderd bladzijden, waarin haar gekende thema's aan bod komen: de pijn van het zijn en de kracht van de liefde. Door de kritiek ongenadig neergesabeld, door Christine en Jo gewaardeerd als onderhoudende en ontspannende lectuur zonder veel pretenties. Een Grietopdebeekje wordt meestal gedaan als aanzet tot een diepzinnig gesprek: wij hadden het over de moeite bij het kiezen en later op de avond borduurden we verder over de illusie van totale vrijheid die maakt dat jongeren geen keuzes meer durven maken.

(4) "De gevaarlijkste wegen van de wereld" is een televisieprogramma van VARA waarin twee personen een avontuurlijke rit ondernemen. We bekeken de uitzending van 15 april 2018 die ons over de Pamir Highway in Tadzjikistan voerde. De diepzinnige gesprekken tussen de twee chauffeurs werden door Geert versneld doorgespoeld maar de beelden van het landschap waren overweldigend.

(5) Onbekend gebied.

(6) De favoriete sport is het uit mekaar scheuren van een levende geit op ronddravende paarden. Het roven van jonge meisjes gebeurt nu ook al met de auto.

(7) In de 20e eeuw gedurende 70 jaar deel van de Sovjet-Unie en onderworpen aan deportaties en strafkampen. Toch denkt de bevolking met heimwee terug aan de zegeningen van de communistische heilstaat.

(8) De zijderoute is de oude handelsroute die oost en west verbond van de oudheid tot de late middeleeuwen en bestaat uit een netwerk van karavaanwegen doorheen Centraal- Azië.

(9) Vlotte en aangename lectuur (Ciska), fascinerend (Christine), rake observaties (Chris), boordevol prachtige verhalen (Reinoud),  interessant (Ina), aangenaam (Geert), Waarom is die trein weer te laat?  (Ludo).

(10) Ciska (8), Ina (8), Reinoud (8), Christine (8), Geert (8), Chris (7.5), Jo (7.5) en Ludo (8.5) geeft een gemiddelde van 7,9.

Opgetekend door Jo Libbrecht

'De stad aan de rand van de hemel' van Elif Shafak

Ten huize van Reinoud op  7 oktober 2016. Reinoud heeft dit boek gekozen na het bezoek van een tentoonstelling ‘The Sultans world’ in Bozar voorjaar 2015, over de beeldvorming in het Westen van het Ottomaanse Rijk (voorganger van het huidige Turkije) in de 16de, 17de en 18de eeuw. Dit enorme rijk omvatte toen nagenoeg de volledige islamitische wereld van Hongarije tot in Noord-Afrika. In de 19^de eeuw brokkelde de macht van het Ottomaanse rijk geleidelijk af om uiteindelijk ten onder te gaan na de Eerste Wereldoorlog. Glorieperiode was de 16de eeuw met sultan Suleyman de Prachtlievende die heel wat indrukwekkende gebouwen nagelaten heeft in zijn rijk en meer bepaald in Istanbul. Dit was voor een groot deel te danken aan zijn geniale architect Sinan die een belangrijke rol vervult in deze roman. Hoofdfiguur is evenwel de pientere migrant Jahan uit Indië die met zijn trouwe witte olifant in het paleis van de sultan terechtkwam en het schopte tot één van de assistenten van de architect Sinan en aldus het ontwerp en de bouw van grote projecten van nabij mee kon volgen. Omdat Geert niet graag schrijft, een interview door Reinoud.

Wat was je eerste algemene impressie bij het lezen van deze roman?

Ik vond het een zeer mooi boek en heb dit graag gelezen. Er was een duidelijk verhaal en het was laagdrempelig zodat het zeer vlot las. Het leek wel een historische roman voor de jeugd met heel mooie vergelijkingen. Ik kan de appreciatie van Ciska en Reinoud volledig volgen dat het boek gelezen moet worden als een warm sprookje waarbij niet alles letterlijk moet genomen worden. Vooral de relatie van Jahan het hoofdpersonage met zijn witte olifant is zeer mooi uitgewerkt. Er komen soms vele andere verhaallijnen door elkaar te lopen vanuit een zeer kosmopolitische leefwereld die Istanbul toen was. Maar dit stoorde het leesplezier niet.

Volg je het oordeel van andere leesgenoten Chris en Jo als zou dit historisch verhaal teveel geromantiseerd zijn met bordkartonnen personages?

Helemaal niet, ik heb me daar zeker niet aan gestoord. Ondanks de soms onwaarschijnlijke passages, ben ik meegegaan in het wat fantastische verhaal en vond ik het voldoende geloofwaardig opgebouwd om tot op het einde meegesleept te blijven. Bovendien bleef het historisch ongemeen interessant: een complexe maar boeiende wereld wordt opgeroepen in het kosmopolitische en bruisende Istanbul van de 16^de eeuw dat handelaars, diplomaten, pelgrims en avonturiers uit alle delen van de toenmalige wereld aanzoog. Zo ook een delegatie Venetianen en andere Italianen die het best vertrouwd waren met het Ottomaanse rijk. Heel treffend was ook de tolerantie die de islamitische wereld toen aan de dag legde ook voor anders gelovigen.

Was het dan ook niet van het goede teveel met een opeenstapeling van historische details zoals Christine het wat ervaarde?

Zo heb ik het toch niet gelezen, maar Christine beaamde ook onmiddellijk dat ze tegelijk enorm veel bijgeleerd heeft over de Ottomaanse cultuur. Ze vond het ook een mooie lange historische schets van Istanbul gesponnen rond het leven van Jahan. Ook Ludo moest toch erkennen dat de historische sfeerschepping over het toppunt van het Ottomaanse rijk toch zeer goed zat. Hoewel hij ook wel kritisch was en weinig enthousiast over deze roman. Hij vond het geen grote leeservaring.

En wat te denken van Ina haar mening als zou deze roman teveel clichématig als een recept geschreven zijn?

Ook dat standpunt volg ik niet. Het leek me voldoende origineel en had nergens het gevoel dat de auteur hier een trukendoos hanteerde door verschillende ingrediënten samen te brengen. Ik heb het toch niet als voorspelbaar of stereotiep ervaren. De stijl was niet zo scherp of hard cynisch maar ik heb het dan ook opgevat als een exotisch sprookje dat dicht in de buurt kwam van de verhalen van 1001 nacht. De schrijfster hanteerde hier trouwens een zeer vlotte en toegankelijke schrijfstijl met trefzekere typeringen en soms verrassende ontwikkelingen. Elif Shafak is voor mij een meesterlijke verteller!

Tenslotte: het boek behaalde een quotering van 7,1 op 10.

Met dank voor het interview, Reinoud 

'De tolk van Java' van Alfred Birney

Het jaar is nog kakelvers als we voor dit boek samenkomen zodat Christine ons bij aankomst vergast op een glas champagne om de obligate nieuwjaarswensen en dito kussen door te spoelen. Ze heeft nog een andere verrassing in petto dat direct verband houdt met het te bespreken boek.

  

Als opwarmertje, haalt Reinoud een krantenartikeltje boven uit de reeks 'ook dat nog', (korte feitjes en anekdootjes in de marge van het grote wereldnieuws) met als titel 'Vrouwen zullen altijd langer leven dan mannen'. Daarna leest hij in het kader van gedichtendag en week, een paar gedichten van 2 Brugse dichters voor: Jotie 't Hooft (gestorven in 1977) en Peter Verhelst (jawel, debuteerde als dichter en leeft nog).

Christine geeft aan dat zij het boek gekozen heeft omwille van de prestigieuze Libris-boekenprijs in 2017, met Lize 'Het smelt' Spit en Jeroen 'Wil' Olyslaeghers als concurrenten. Toch kon het boek deze hoge verwachtingen niet waarmaken voor de meeste leesgroepleden. Niemand was er wild enthousiast over ('onze' Jeroen verdiende meer de prijs met het door ons gesmaakte Wil ...) maar er waren wel enkele milde en vooral geïnteresseerde commentaren te noteren, onder meer van Ciska, Ina en Ludo.

Eén van de redenen was dat wij zo weinig weten over dit toch wel belangwekkende land Indonesië (het grootste moslimland ter wereld) behalve Chris die de archipel al bereisd heeft. We moeten zelfs toegeven dat we nauwelijks iets weten over de kolonies van onze noorderburen, anders dan onze 'relatie' met onze ex-kolonie Congo. De vergelijking met het eerder besproken boek van David Van Reybrouck loerde dan ook om de hoek.

Iedereen was het er over eens dat dit wel een baanbrekende roman was over het koloniale verleden van Nederland, nog intenser dan de verwante klassiekers uit de Nederlandse literatuur zoals Oeroeg van Hella Haasse, Indische Duinen van Adriaan Van Dis of Bezonken Rood van Jeroen Brouwers. (Er zou zelfs met de hutkoffer een indirecte verwijzing naar Multatuli van Max Havelaar in steken.) De Jappenkampen tijdens WO-II waren daarbij dikwijls een onverwerkt trauma. Bijzonder aan deze roman is dat het vanuit het standpunt van een autochtone Indonesiër geschreven is waarbij een aantal koloniale mythes keihard onderuit gehaald worden. Vermoedelijk een zware ontnuchtering voor veel vaderlandslievende en andere Nederlanders.

Een andere verdienste van deze roman ligt in de ontdekking hoe enorm complex dergelijke onafhankelijkheidsoorlog wel was en hoe gewelddadig het er aan toe ging. Tegelijk was het ook de zwakte van de roman want iedereen ergerde zich aan de ellenlange beschrijvingen van gevechtscènes met storend machogedrag. De helft van het boek was meer een oorlogsverslaggeving dan een roman. De auteur wou waarschijnlijk persé het dagboek van zijn vader hiermee postuum publiceren maar het diende de lezer niet dat dit zo letterlijk gebeurde. Veel indringender is bij voorbeeld hoe Stefan Hertmans het dagboek van zijn grootvader verwerkt heeft tot het meeslepende Oorlog en terpentijn. Een aantal leesgroepleden vonden het boek dan ook onevenwichtig.

Zeer krachtig en indringend waren dan weer de (schrijnende) taferelen over het gezin in Nederland en de dieptragische hoofdfiguur van de vader die zijn 5 kinderen en echtgenote zwaar mishandelde. Misschien wel vanuit een posttraumatisch stress-syndroom na de oorlog in Indonesië. Er was een constante dreiging van geweld voelbaar in dat gezin wat traumatiserend bleek te zijn voor de rest van hun leven. Ook de auteur zelf deelde regelmatig in de klappen, zodanig dat de opname in een internaat bijna een verlossing bleek te zijn. De relatie met zijn vader zou nooit meer goedkomen maar de verhouding met zijn moeder was al even getroubleerd. En toch, ondanks alle vreselijke daden, is er een zweem van moreel besef en mededogen, zelfs bij de vaderfiguur. Het laatste hoofdstuk is dan ook louterend.

Benieuwd wat David Van Reybrouck er zal van maken in zijn aangekondigde epos over Indonesië.....

 

Om de avond passend af te sluiten, trakteerden Christine en Danny ons nog op een heerlijke portie 'spekkoek' (wat in de roman al subtitel gebruikt werd). Het is een gelaagd gebak met koekjes ('petitbeurkes'), boter en room, dat zij in het dialect 'schotelvlees' noemt, wat op gebakken spek slaat met dezelfde gelaagdheid.
De punten: gemiddeld 6,8, een middenmoter dus.





Leesgroep gesignaleerd in Antwerpen, in het spoor van WIL van Jeroen Olyslaeghers

Op zondag  8 oktober arriveert het Brugse leesgezelschap met partners per trein in het station van Antwerpen om vandaaruit met een deskundige gids het Jodenkwartier te bezoeken.

 

Het bezoek wordt afgerond met een heerlijke maaltijd in het gekende Joodse restaurant van de Hoffy-gebroeders, uiteraard alles kosjer volgens de Joodse traditie.

Steven, de vriend van Ina, heeft een smaakvolle zwart-wit fotoreportage gemaakt waaruit we graag plukken voor onze blog.

'Teder is de nacht' van F. Scott Fitzegerald

Op een zachte augustusavond, 23 augustus 2017,  komen we samen bij Chris om een klassieker, Teder is de nacht, te bespreken. De verwachtingen zijn hoog gespannen bij menig lezer.

Maar eerst is er zoals steeds een voorproefje, vanavond gekozen door ondergetekende. Elvis Rules met In the ghetto,een fragment dat me recent raakte door de actueel klinkende tekst:

People can’t you understand

the child needs a helping hand

or he’s gonna ben an angry young man some day

Take a look at you and me

Are we too blind to see

Or do we simply turn our heads

and look the other way

Het contrast met het te bespreken boek kan niet groter zijn. We duiken immers  de jaren 1930 in, midden in de levens van Dick Diver, een gevierd psychiater, en Nicole Warren. Rijke Nicole lijdt aan psychische problemen en komt op die manier in contact met Dick. Ze trouwen en leiden een luxeleven in Zuid-Frankrijk, omringd door illustere, vaak decadente landgenoten. Een van hen -Rosemary, een actrice- wordt verliefd op Dick en dit zal op termijn het einde van zijn huwelijk betekenen.

Er zitten enkele fans van The Great Gatsby in het gezelschap, een ander boek van Fitzgerald dat daarenboven vrij recent succesvol verfilmd is. 

Hoewel de affiniteit met onze leefwereld niet heel groot is, werden boek en film toch gesmaakt. Ook in Teder is de nacht herkennen we weinig van onze eigen levens. En daarenboven heeft een groot deel van onze lezers er jammer genoeg weinig genoegen aan beleefd. Terugkerende ergernissen zijn de traagheid en leegte van het boek (en de levens van de personages), het sexisme, het racisme, het superioriteitsgevoel van de Amerikanen, het ontbreken van psychische diepgang … Of heeft de auteur opzettelijk op onze zenuwen willen werken?

Bij gastheer Chris zelf, Ciska, Jo, Geert, Christine en ondergetekende is dat alleszins aardig gelukt. Ludo en Reinoud zijn iets positiever gestemd, Ludo ziet overeenkomsten met het middeleeuwse Rad der Fortuin en heeft, net als Reinoud, toch wel genoten van de beschrijving van de rijke elite. Reinoud heeft het boek graag gelezen, en vindt het hoofdpersonage een schitterende figuur.

De punten reflecteren onze leeservaring:

Reinoud een 7, Ludo 6,5, Jo een 6. Ciska, Chris, Christine en Ina een 5 en Geert heeft geen punten toegekend. Gemiddeld wordt dat 5,6. Gelukkig beleefden we, zoals steeds, wél een gemoedelijke avond. 

Ina

Brugs leesgezelschap waagt zich aan een selfie

Onder het motto 'het hoeft niet altijd zo serieus te zijn', was op 4 juni de voltallige leesgroep Brugge te gast op een schitterend tuinfeest ten huize Ciska ter gelegenheid van de communie van zoon Quinten. Een eerste selfie van de leesgroep als getuige.

'Amerikanah' van Chimanda Ngozi Adichie

“Als ze vroegen wat ze deed, antwoordde ze vaag: ‘Ik schrijf een lifestyleblog’, omdat ze zich ongemakkelijk zouden voelen als ze zei: ‘Ik schrijf een anonieme blog onder de titel “Rassenweetjes of Diverse observaties over Amerikaanse zwarten (degenen die vroeger bekendstonden als negers) door een niet-Amerikaanse zwarte.”.’ En toch had ze dat een paar keer gezegd. Eén keer tegen een blanke man met dreadlocks die naast haar in de trein zat … ‘Ras is tegenwoordig volledig opgeklopt, zwarte mensen moeten zichzelf niet zo serieus nemen; het gaat tegenwoordig allemaal om klasse, de haves en de havesnots,’ zei hij bedaard en ze gebruikte dit als openingszin voor een post getiteld ‘Niet alle blanke Amerikaanse mannen met dreadlocks begrijpen het.’

In Amerikanah, een roman uit 2013,  volgen we hoe het een jong koppel vergaat nadat ze omwille van een militaire dictatuur Nigeria moeten verlaten. De vrouw trekt naar Amerika waar ze zich min of meer een plaats verwerft, de man naar Londen waar hij terecht komt in de illegaliteit. Het boek verhaalt zijdelings de romance, maar focust vooral op onderwerpen als racisme en discriminatie. Bij uitbreiding maakt het een dissectie van de Amerikaanse en Britse samenleving én de globalisering. Vrij fascinerend en voor ons, achteloze Europeanen, misschien wat ongekend is het onderscheid dat wordt geschetst tussen Amerikaanse en geïmmigreerde zwarten in de Verenigde Staten. Dit intrigerend boek was een keuze van Ciska bij wie we te gast waren op 24 mei 2017. 

Uren vlechtwerk...

Amerikanah viel bij ieder van ons in de smaak. Qua thematiek is er voor elk wat wils en de roman is bijzonder vlot geschreven, een corvee om te lezen is het bezwaarlijk te noemen. Ook al telden we enkele enthousiastelingen onder ons  - Ciska en Reinoud -, enkele kritische noten werden algemeen onderschreven. Zo is het boek te lang en bij momenten breedsprakerig. Tja,  Amerikanah raakt heel veel thema’s aan. Tegelijk is het boek soms heel expliciet, wat Ciska deed uitroepen: “Onderschat je lezer niet".  En wat de roman zo boeiend maakt, het gegeven dat racisme en uitsluiting heel subtiel kan zijn, wordt toch wat uitgemolken. Reinoud: “Het ene na het andere, ik had er echt genoeg van, ze versmoort een vis.” Meeleven deden we met Ludo, die het boek in een ruk had (moeten) uitlezen (500 pagina’s in 15 uur) terwijl het thema van die relatie hem niet erg had aangesproken. Christine was dan weer gecharmeerd door de romance, maar minder door de soms belerende toon. Geert noch Ina slaagden erin het boek uit te lezen, maar waren tevreden tot dusver. Jo las het erg graag, maar vond het niettemin te lang, soms voorspelbaar.

Lagos, Nigeria's hoofdstad

En wat niet kon uitblijven, gebeurde: er ontspon zich een discussie over racisme: ‘Vanaf wanneer ben je racistisch, bevooroordeeld en waren de personages in het boek niet hypersensitief voor potentieel racisme?’ Kortom, we beleefden alweer een boeiende avond bij gastvrouw Ciska (o ja, over de vraag of dit een ‘vrouwenboek’ is, kwamen we tot de slotsom: ‘neen’). We gaven een gemiddelde score van 7,3. Individueel: 8 (Reinoud en Ciska), 7,5 (Jo), 7 ( Ludo, Geert en Christine) en 6,5 (Chris).

'De val' van Matthias M.R. Declercq

Fictie, romans en bij uitzondering ook eens een verhalenbundel, is het uitverkoren terrein van ons leesgezelschap. Documentaire boeken en journalistiek werk vinden maar moeizaam hun weg naar de leeslijstjes. En zie, die avond bij Ludo, was het nog eens zover. Een boek van een journalist, en dan nog over sport, over wielrennnen, over "coureurs".
Een gewaagde keuze, als dat maar goed afloopt. En het liep goed af.  oké, niet iedereen, Ciska voorop, heeft iets met wielrennen, maar het verhaal over de vriendschap van vijf jonge Vlaamse coureurs (Iljo Keisse, Wouer Weylandt, Dimitri De Fauw, Bert De Backer en Kurt Hovelijnck) en het noodlot dat zich in hun midden nestelde, liet niemand onberoerd. Vooral Chris, vertrouwd met de koers, kon het boek smaken.

Dimitri De Fauw (+ 6 november 2009)

Een ongelooflijk en bijzonder emotioneel verhaal, verpakt in een vlotte journalistieke stijl. Te vlot? De meeste lezers raakten toch wat geïrriteerd door herhalingen en uitwijdingen en, vooral, een te expliciete "schoonschrijverij", een beetje in de trant van "kijk eens wat ik kan". "Less is more" is dan het antwoord.
De punten:

'Wil' van Jeroen Olyslaegers

Op een winterse avond vinden de leden van het leesgezelschap elkaar bijna voltallig  (Christine is verontschuldigd) in de knusse leefkamer van Jo om onder te duiken in Antwerpen in oorlogstijd. En het klinkt haast uno sono: we hebben dit boek graag gelezen. Of toch bijna: vele "zware, moeilijke passages" waren enkel bij Geert verantwoordelijk voor matig leesplezier.  Het is inderdaad een 'zwaar' boek, gedreven geschreven,  in een krachtige en rijke taal (Ina). Of net iets te barok (Chris)? Voor Ina heeft dit boek bovendien een bijzondere betekenis, omdat vele plaatsen die in het verhaal zijn verweven haar bekend zijn en specifieke gebeurtenissen deel uitmaken van het collectieve Antwerpse geheugen.

Jeroen Olyslaegers hoofdfiguur Wilfried Wils is op zoek naar zichzelf, en in de polarisering van de Tweede Wereldoorlog laat hij zich zowel leiden door zijn schoonbroer die het opneemt voor vervolgde joden als door de kringen rond het "Nijdig Baardje", in alles de incarnatie van de kwade kant van de collaboratie.

De hoofdfiguur slaagt er niet in keuzes te maken; zijn onbeslistheid maakt dat hij wordt meegezogen in acties zonder dat hij dat effectief wil. Het woordje 'normaalzucht' (doen alsof er niets aan de hand is) komt plots bovendrijven. De gevolgen voor Wilfrieds verder leven zijn verpletterend groot, een klein leven in de marge, meteen ook het perspectief van waaruit het verhaal is opgebouwd. Dubbele gevoelens en ambiguïteit maken dit boek net zo bijzonder, zo stelt Jo. Tragisch is de wijze waarop de hoofdpersoon zich uitslooft, zijn best doet, en eindigt in eenzaamheid, door iedereen verlaten.

Zijn we het over de literaire kwaliteit van het boek het bijna het roerend eens, over de verantwoordelijkheid van de hoofdfiguur die zijn leven niet in handen neemt, en zonder expliciete keuzes te maken in een spiraal van geweldpleging wordt meegezogen, is de discussie meer geanimeerd. Dat de auteur er wonderwel in slaagt om dit verhaal vanuit de hoofdpersoon te vertellen en zo geen uitspraken doet goed en kwaad, juist en verkeerd, wordt heel erg gewaardeerd. Zo komt de actualiteit van deze vraagstelling aan de orde, of heel dichtbij, in onze familiegeschiedenissen (Jo en zijn grootvader die als vakman samenwerking met de bezetter afhield).

De punten: 9 (Ina), 8,5 (Christine en Jo), 8 (Ludo en Reinoud), 7,5 (Ciska, Chris en Geert),

'Het verborgen leven van Euridice Gusmão' van Martha Batalha

Onze voorzitter nodigde ons aan zijn tafel voor de bespreking van de roman 'Het verborgen leven van Eurídice Gusmão' van de Braziliaanse schrijfster Martha Batalha. Daarmee werden de antichambre conversaties voortijdig afgebroken: we waren er nog niet uit of Bob Dylan wel de aangewezen persoon was voor de Nobelprijs literatuur;  eensgezinde bewondering over het roaring twenties- kapsel  van Ciska en over de laatste film van Ken Loach (I, Daniel Blake) was er wel. We vroegen ons ook af of de betraande ogen van Christine iets te maken hadden met de verkiezingen in de VS en de rampzalige gevolgen voor onze aardbol, maar dat was te ver gezocht.

Geert herstelde de orde en zette ons op scherp voor de eerste ronde met de mededeling dat een tweede ronde allicht overbodig zou zijn bij gebrek aan kwaliteit van het boek op tafel.
Hiermee was de toon gezet en werd de lat eens te meer erg hoog gelegd. Hoeveel boeken hebben we nu al niet gehad die met hoge verwachtingen werden aangekondigd, door de pers geprezen, om na een indrukwekkende aanloop beschaamd onder de lat door te lopen?

In deze roman verplaatsen we ons naar Rio De Janeiro, ergens in de veertiger jaren: de economie groeit, de welstand neemt toe en Eurídice schikt zich in de veiligheid van een saai, burgerlijk huwelijk.  Ze vermijdt de velletjes op de warme melk, houdt rekening met alle grilletjes en gedoogt haar man Antenor als kostwinner. Haar zus Guida, daarentegen, kiest voor het echte leven, groots en meedogenloos, maar haar man is een verwende slapjanus en laat haar in de steek, waarna Guida keihard moet werken om het hoofd boven water te houden. Op het einde sluiten de twee zussen mekaar weer in de armen en komt alles goed, ondanks de mannen.

Is dit een typisch vrouwenboek?

Chris, Reinoud en Christine vonden volmondig van wel. Maar de meningen liepen al snel uiteen over de definitie van 'vrouwenboek'.

Omdat sterke vrouwen de hoofdrol spelen? Omwille van de romantische plot (en het onvermijdelijke happy end)? Omwille van de luchtige toon, de vlotte leesbaarheid, de tragikomische structuur of omdat een vrouwenboek inspeelt op de tragiek van vrouwen in een patriarchale maatschappij?

De diffuse term 'vrouwenboek' voedde een levendige discussie over gelijkheid, onrecht en veerkracht en leidde tot de conclusie dat er voor de vrouw geen betere plek ter wereld is om met mannen samen te leven dan in het Westen.  Omdat sedert de presidentsverkiezingen in de VS het Westen beperkt wordt tot Europa, omdat er flink wat voorbehoud gemaakt wordt voor de conservatieve vrouwonvriendelijke Oostelijke landen , omdat we bedenkingen bij het Spaanse machisme hebben en geen rekening kunnen houden met Groot Brittannië dat zichzelf pas terug in de oceaan heeft geduwd, kwamen de dames in ons gezelschap grootmoedig tot de conclusie dat de beste plaats voor een vrouw om met een man etc... zich hier bevindt.

Is dit een humoristisch boek?

Geert en Christine hadden luidop gelachen. Ina, Ciska en Reinoud vonden de humor best te pruimen en ook Jo had geglimlacht. Chris en Ludo konden er helemaal niet  om lachen.

De appreciatie voor de humor bewoog zich tussen subliem (Geert) en tenenkrullend (Chris).

Maar vlot leesbaar, dat vond iedereen.

Een voordeel, zei Chris, want dan was het snel voorbij. Volgens Christine en Jo

een nadeel, want door de vlotte leesbaarheid was het al voorbij voor het goed en wel begonnen was.

Is dit een goed boek?

De rating is voorkomend en beschaafd:

Chris: 5 / Reinoud en Ludo : 6 / Christine, Jo en Geert: 6,5 / Ciska : 7 / Ina : 7,5.

Dit geeft 6,4 gemiddeld.

In een volgende sessie buigen we ons over 'Wil' van Jeroen Olyslaegers.

Dit verslag is van Jo Libbrecht

'Onderworpen' van Michel Houellebecq

Er staat een controversieel boek centraal bij Christine die avond van de 6^de juli 2016. Maar eerst is er iets te vieren namelijk haar zestigste verjaardag. Onze gastvrouw trakteert ons niet alleen op champagne maar naderhand ook op lekkere hapjes en gerechtjes die passen in de (Arabische) sfeer van het boek. Zij was warempel geïnspireerd op de gastronomische beschrijvingen en de oosterse gerechten die het hoofdpersonage zich liet weggevallen.

Reinoud brengt een prelude met een gedicht uit de bundel ‘123 wereldgedichten van Dante tot Neruda’ dat hij herontdekt heeft in zijn boekenkast. Het is een zestiende-eeuws gedicht van Joachim du Bellay: “heureux qui comme Ulysse, a fait un beau voyage’ met als pointe: ondanks alle prachtige bestemmingen, gaat niets boven eigen huis en tuin.

Aansluitend signaleert Jo een tentoonstelling in het Palais de Tokyo in Parijs over de wereld van Michel Houellebecq, een portret van zijn obsessies en het failliet van de kapitalistische maatschappij.

Gesterkt door spijs en drank steekt het leesgezelschap van wal en Geert zet al stevig de toon. Hij vond het één der ergste boeken die hij gelezen had en zou het aan niemand aanraden. Wat hem stoorde was het hautaine en elitaire karakter van het boek waar hij weinig van begrepen heeft. Hij is ontgoocheld ondanks de mediagenieke aandacht die deze roman kreeg.

Ciska is dan weer gematigd positief maar ook niet zeer enthousiast. Het gegeven is interessant, zeker in een periode van politieke crisis in Europa omtrent de massale instroom van vluchtelingen. Het roept bij haar heel concrete ervaringen op in de school waar ze lesgeeft zoals leerlingen die in de toiletten een sluier aan doen. Hoewel goed geschreven vond ze het een kil en koud verhaal onder andere in de emotieloze passages over de dood van zijn moeder of zijn omgang met vrouwen.

Met Jo gaat het crescendo die enthousiast was over het provocerende maar ook intrigerende uitgangspunt. Hij nam zelfs de woorden ‘visionair schrijver’ in de mond en wees erop hoe actueel het thema is gezien de toekomstige burgemeester van een wereldstad als Londen een moslim zal worden. Het boek is verschenen nog voor de aanslagen tegen Charlie Hebdo in Parijs. Staan we al dichtbij een wereld zoals Houellebecq die voorspelt? En is dat dan een probleem? De auteur schopte al meer dan eens tegen de idealen en de schenen van de’ soixantehuitards’. Jo ziet het als een persoonlijke verhaal van een loser (nogal dikwijls dergelijke personages bij Houellebecq) in een ruimer politiek kader die via de Islam toch onverwacht een doel in zijn leven vindt. Een uitdaging van onze maatschappij is opnieuw waarden (zoals die van de Islam) te kunnen omarmen in het leven tegen het individualisme.

Chris relativeert dan weer wat hoewel hij ook zeer nieuwsgierig was naar dit boek en er veel van gehoord en gelezen had. Zijn conclusie is ook vrij enthousiast ondanks de sarcastische stijl die eigen is aan Houellebecq. Ook hij noemt de roman visionair maar soms wat drammerig. Er zijn interessante zijsprongen zoals de relatie tussen de literaire figuur Huisman en de indentitairen.

Voor Ludo was de kracht van de roman dat het om een geloofwaardige voorspelling gaat in een stijl die leest als een trein. Het gaat niet alleen over een opkomende moslimstaat maar over het failliet van de hele Westerse samenleving die een prooi wordt voor de Islam. Het hoofdpersonage ondergaat ook alles lusteloos en valt als vanzelf in de schoot van de Islam. Anderzijds wordt dit zware thema draaglijk door de bij momenten grappige stijl en zwarte humor. Ook knap is Huisman als literaire stijlfiguur en tegelijk het alter-ego van de auteur zelf.

Net als bij Ludo ebde bij Ina het vooroordeel van een te intellectueel onderwerp snel weg naargelang het lezen vorderde. De roman is goed opgebouwd waarbij de (Franse) intellectuelen dikwijls voor de bijl gaan. Niettemin is het verhaal soms toch hoogdravend en pedant. Een mooie passage is die van de Joodse vriendin van het hoofdpersonage wat een illustratie is van de goede mix van een persoonlijk verhaal in een bredere maatschappelijk-politieke context. Ina haar conclusie is dat de hoofdpersoon (en de auteur?) vooral een platte opportunist is die vooral in functie van zijn eigenbelang keuzes maakt en niet voor de ‘grote waarden’.

Gastvrouw Christine was aanvankelijk ook beducht voor het erudiete karakter van de roman en de entourage (proffen aan unief) maar vond dat toch goed meevallen. Het was een interessant betoog, helemaal niet zo futuristisch of waarschuwend mede door de vele ironie en sarcastische stijl. De figuur van Ben Abbas was goed en geloofwaardig geschetst en treffend was ook zijn ideeëngoed. Zoals bijvoorbeeld het distributisme met familiebedrijven als tegenhanger van het globalisme of de familie en het gezin als centrale schakel van de samenleving. Mannen worden anderzijds duidelijk bevoordeeld. Onderworpenheid wordt door de auteur omschreven als het summum van het menselijk geluk, zowel die van de vrouw aan de man als de mens aan god.

Reinoud heeft daar weinig aan toe te voegen en concentreert zich op de verslaggeving. Een grappige verspreking van Christine in de vergelijking met de roman “Zout op mijn dinges” van Benoite Groult zorgt voor hilarische reacties. Ludo wijst er tenslotte nog op dat Huisman ook een intrigerend verband met Brugge heeft door het boek l’alia over satanisme. Zijn inspiratiebron daarvoor was de kapelaan Van Haecke van de bloedkapel in Brugge. Hoe dit tot stand kwam, is goed beschreven in het boek “Un personage de roman” van Herman Bossiez uit 1943.

En uiteindelijk de scores: Geert 4 - Ciska 7,5 – Jo 8,5 – Chris 7,5 – Ludo 8 – Ina 8 – Reinoud 8 – Christine 8 = een gemiddelde van 7,5 / 10.

Reinoud Van Acker

'De straat van de donkere winkels' van Patrick Modiano

De verwachtingen waren hooggespannen bij het lezen van een boek van Patrick Modiano, Nobelprijswinnaar literatuur 2014, bekroond om zijn sublieme “herinneringskunst waarmee hij de meest ongrijpbare menselijke lotsbestemmingen” heeft weten op te roepen, aldus het  Nobelprijscomité.

Waarover gaat het boek? Guy, een privédetective met een complete black-out wat zijn verleden betreft, onderzoekt via flarden van herinneringen, vage kennissen, foto’s,  geuren, sferen en gevoelens die hij meent te herkennen,  zijn eigen voorgeschiedenis en identiteit.  Dit brengt hem in een bijna onwerkelijke wereld van  sjacheraars, schimmige louche personen, gigolo’s, landverraders en mensen met bedenkelijke morele waarden. Het resultaat waar hij op uitkomt,  blijft flou, in een sfeer van geheimzinnigheid, "onopgelostheid", en vaagheid.

De zoektocht voert  het hoofdpersonage naar diverse locaties in Parijs, een grootstad die zich evenzeer als hoofdpersonage aandient. Het is de tijd van de Tweede Wereldoorlog. Het is een tijd waarin  vluchtelingen vanuit diverse landen hun toevlucht zochten tot de Parijs:  Russen die toegestroomd waren na de Russische revolutie, Grieken, Engelsen, Zuid-Amerikanen en joden vanuit gans Europa. Iedereen probeerde er zijn plaats te vinden via contacten, louche zaakjes en duistere jobs.  Hierin probeert Guy zijn verleden te reconstrueren zijn geheugen en identiteit terug te vinden, maar alles ademt een mistige fragmentaire sfeer uit,  net zoals ons geheugen.

Guy graaft in zijn mistige verleden en krijgt slechts mondjesmaat wat informatie over zichzelf:  waarschijnlijk Joods, sjacherend en handelend in dubieuze zaakjes,  contacten met maffia-achtige personen, vriendin waarvan de lotsbestemming onduidelijk blijft ,  gevlucht over de grens wegens zijn louche zaakjes, zijn vondst in de sneeuw – onderkoeld ..., alles blijft vaag en mistig.  Zo ook het einde: zal hij in Rome in de straat van de donkere winkels zijn ware identiteit vinden?

Modiano confronteert ons met universele, metafysische vragen zoals:  wie ben ik, wat is het leven eigenlijk?  Zijn wij de som van onze herinneringen, een verzameling van foto’s met hun geschiedenis, indrukken en gevoelens waarbij alles vervormd is door de tijd, en het geheel mistig,  flou en vergankelijk blijkt.  

De eerste en laatste zin van het boek zijn typerend : “ik ben niets” is de aanhef van het boek; “vervliegen onze levens niet even snel in de avond als kinderverdriet” is het slot . Betekent het iets dat ik leef en geleefd heb?  Worden we niet snel vergeten?  En toch spreekt uit de ganse zoektocht van het hoofdpersonage een diep verlangen om “iemand”, een uniek individu te zijn . Evenzeer benadrukt de zoektocht hoe omstandigheden de toekomst van een persoon kunnen bepalen. “Het lot”?

De commentaren van de leden van het genootschap waren niet unaniem positief. Ondanks de zeer vlotte schrijfstijl, wat door iedereen beaamd werd, vonden zowel Ina, Ludo, Geert en Ciska het vooral een verpakking zonder inhoud, een “kettingverhaal” stilistisch gemakkelijk te schrijven , “ijskoud” (Ina), afstandelijk en volgepropt met nodeloze details, bijwijlen magisch-realistisch (Ludo).  Meest positief waren Jo en Christine die geboeid waren door de sfeer van mistigheid, de zoektocht naar het verleden, de film-noir sensatie. 

Belangrijk was ook de achtergrondinformatie die Jo ons gaf over de persoon van Modiano.  De schrijver heeft een Vlaamse moeder en een Italiaanse Jood als vader . Gedurende de  tweede wereldoorlog overleefden zijn ouders door allerhande louche contacten en zaakjes die het daglicht niet verdroegen. Vandaar zijn belangstelling voor het schimmige verleden, malafide personen en dubbelzinnige moraal, een mistige toestand waarin mensen pogen te overleven. Ook belangrijk vond Jo de functie van Parijs in het verhaal. Zo mistig en flou het verleden en het geheugen, zo precies is de toponymie van de stad: men volgt moeiteloos het afgelegde parcours in Parijs, de stad als personage in een film-noir.  Hieruit blijkt de liefde van de schrijver voor Parijs , maar het kan ook gezien worden als contrast tegenover de vaagheid en onjuistheid van ons geheugen.

De punten :  Chris 7 , Ciska 4, Ludo 5, Ina 5, Christine 8, Jo 8 , Reinoud 7 en Geert 4,  maakt dus 6 als globale score . 

Lezen tot de boot komt

Voor Dubrovnik, aan de Dalmatische kust, ligt het paradijselijke eilandje Lokrum, een kwartier varen. Benedictijnse monniken namen het tijdens de middeleeuwen in bezit, delen van de abdijsite bleef bewaard.  Lokrum lag ook de Belgische prinses Charlotte, dochter van koning Leopold I, en haar man, Maximiliaan van Oostenrijk, na aan het hart. Ze verbleven er  vaak en graag tot ze meegesleurd werden in een onfortuinlijk Mexicaans avontuur.


Het havenhuis, bij de aanlegkade, biedt een bibliotheekje aan, heterogeen, boeken bijeen gesprokkeld over de jaren heen. Iedereen passeert er: er is maar één aanlegsteiger en overnachten op het eiland is verboden. Boeken ter beschikking van eilandbezoekers die wachten op de eerstvolgende boot.

'Tram 83' van Fiston Mwanza Mujila

Op 1 maart bespraken we bij Ina ‘Tram 83’ van de Congolese naar Oostenrijk uitgeweken auteur Fiston Mwanza Mujila. Deze debuutroman uit 2013 sleepte verschillende literaire prijzen in de wacht en speelt zich hoofdzakelijk af in de bar ‘Tram 83’. De hitsige, chaotische, turbulente en overdonderende gebeurtenissen die er de hoofdpersonages Lucien en Requiem te beurt vallen, gaven aanleiding tot een al even turbulente gedachtewisseling. Ciska en Ludo ontbraken spijtig genoeg op het appèl. 

Het verhaal speelt zich af in een niet nader genoemde Congolese stad die zijn beste tijd gehad heeft en ten prooi valt aan verval, chaos, … en verwordt tot een plek waar eenieder op al of niet wanhopige wijze tracht te overleven. Christine las nooit eerder een dergelijk boek, maar dat had het genieten niet in de weg gestaan. Meer dan een verhaal vond ze het een sfeerschepping van de anarchie, de promiscuïteit en de levenslust. Ondanks alles blijft het volk doorgaan, blijft er middenin de miserie een zekere veerkracht overeind. Geert sloot zich hier bij aan, bewierookte de grandioze sfeerschepping, maar zocht tevergeefs het verhaal. Waar gaat deze roman over? Ook Jo was een beetje overdonderd door de hypnotiserende taal en de muzikaliteit in de structuur. Inhoud en vorm zijn op mekaar afgestemd in hun absolute chaos. Reinoud en Chris vonden die ietwat experimentele vorm en structuur vooral vermoeiend. Chris ergerde zich zonder meer aan het nihilisme dat de roman in zijn vorm en inhoud ten toon spreidt. De Afrikaanse cultuur en de hedendaagse problemen worden vernietigend benaderd. Waar is de hoop en de schoonheid die evengoed typerend zijn voor Afrika? 

Er ontstaat een stevige discussie: hoe accuraat is dit nihilisme wanneer je over het huidige Congo schrijft? Ook Reinoud mist menselijkheid en hoop in deze roman. Jo vond het een typisch mannenboek, het benadert vrouwen toch wel bijzonder denigrerend (vrouwen worden consequent omschreven als ‘neukkuikens’). Ook over de stijl zijn de meningen verdeeld. Voor de enen lijkt het vooral iets waar Mujila mee uitpakt en die de inhoudelijke leegte van het boek maskeert (of in de verf zet), voor anderen werkt die juist bezwerend. Zo werd Ina er echt door in het boek getrokken en had ze het erg graag gelezen. De individuele beoordelingen lagen uiteindelijk dicht bijeen, op uitzondering van Chris die dit een lelijk boek vond in alle betekenissen, én Ina die het echt graag gelezen had: Reinold (5,5), Jo (5,5), Geert (6), Chris (3), Ina (8) en Christine (6). Dit geeft een gemiddelde van 5,7, maar iedereen toch content want wat hadden we ons weer eens laten gaan.