'De officier' van Robert Harris

Het Belgische weer is wat het is. Zo ook op 27 augustus 2014, putje van de zomer dus, maar toch was het bij Ludo binnen te doen, voor het 49ste boek van ons eerbiedwaardig gezelschap. Na de gebruikelijke koetjes- en kalfjesronde, starten we met de officiële eerste ronde. We missen wel Ina, die er wegens ziekte niet bij kan zijn. 

Ludo vertelt ons eerst nog eens waarom hij specifiek voor dit boek koos: hij had erover gehoord tijdens een middagprogramma op Radio 1 en aldus was de interesse gewekt. Hij heeft het boek graag gelezen omdat het spannend en goed opgebouwd is én omdat het een goed tijdsbeeld geeft. Ook Chris vindt dit toch een aantal troeven die het boek voor een groot stuk dragen. Jo en Christine hebben ervan genoten, zij leggen de link met de huidige klokkenluiders die vaak het nieuws halen. Geert daarentegen is ferm ontgoocheld omdat er te veel personages aan bod komen en het boek bij momenten erg ingewikkeld is. Dit is een opmerking waar de meesten van ons zich wel bij aansluiten. Tot slot lazen ook Ciska en Reinoud De officier graag, maar voor hen miste het boek vaart en  verviel het te vaak in allerlei futiliteiten over het proces.

De tweede ronde (ook wel De Pittige Discussieronde genoemd) brengt ons wat dieper in het verhaal én de manier van schrijven van Harris. Wat heel sterk naar voor komt is het gebrek aan meer achtergrondinformatie. Wat met de groeiende haat tegen de Joden? Hoe zat dat met het nationale gevoel van Frankrijk? Er is ook weinig uitleg over de op handen zijnde Eerste Wereldoorlog, die toch in deze tijd zijn oorsprong heeft... Andere afknappers zijn dat het einde van het boek gekend is en dat het boek wemelt van allerlei technische details over de vervalsing van het briefje en het proces. Gelukkig kent het boek ook zijn goede, zo niet sublieme, momenten. Het tijdskader is haarfijn uitgewerkt, alsook de personages.  Robert Harris heeft zijn research flink gedaan! We krijgen ook een heel duidelijk beeld van het militaire milieu: het blinde gezag  en de discipline waaraan klakkeloos gehoorzaamd wordt, de generaals die uiteindelijk  het product werden van hun carrière nadat ze in het begin wel integer waren.  En natuurlijk laat niemand het verraad tegen Dreyfus onberoerd. De beschrijving van zijn verbanning naar Duivelseiland gaat door merg en been. Hoe hij in al zijn onschuld het slachtoffer wordt van het smerige spel van in het nauw gedreven generaals tart de verbeelding, maar is tegelijkertijd (helaas) van alle tijden.

Om af te ronden: nog een stukje woordenschat. Het woord 'bordereau' valt ontelbare keren en we hebben wel een vermoeden

wat het betekent, maar voor de die-hardfans van taalschat, waaronder ik mezelf natuurlijk reken, hier nog eens de verklaring: een bordereau is een oplijsting van teksten en/of gegevens met een briefje erbij.De punten voor dit boek (zonder Ina's score): Ludo 8 / Reinoud 7,5 / Jo 8,5 / Chris 8 / Geert 6,5 / Christine 8,5 en Ciska 7. Dit geeft een gemiddelde van 7,7/10.

Ciska

'De cirkel' van Dave Eggers

Het was een mooie avond in de vroege zomer, 3 juli, toen Jo ons rijkelijk bij hem thuis vergastte en verhalen opdiste over de verborgen geschiedenis van zijn wel heel bijzondere huis. Maar plicht riep, en de orde van dag haalde het op kommerloos genieten op een terras in de luwte van de avond.

Vooreerst het voorleesfragment, waarbij Ludo aandacht vroeg voor Joris Note (° 1949), een wat ondergewaardeerde, want (licht) experimentele auteur, die hij leerde kennen door Timmerwerk (2002), een zoektocht van de auteur naar zijn vader met nogal wat verwijzingen naar Brugge. Het fragment plukte hij weg uit een later boek, Hoe ik mijn horloge stuksloeg (2006), de passage waarin de auteur een monoloog opzet over gesproken taal, en  aangeeft hoe taal  hoe langer hoe meer minder gebruikt wordt om de nuances van de werkelijkheid te verwoorden.Taalgebruik wordt sloganesk en zet de nuance opzij: taal opgediend als krachtvoer. Absoluut!

Geef er nog een lap op!! Tijd dus voor de hoofdschotel, De cirkel van Dave Eggers. Gastheer Jo leidde keurig in, onder meer door het boek te plaatsen tegenover Brave new world (1931) en 1984 (1948), en meteen aan te geven hoe De cirkel meer bij Huxley aanleunt (de constructie van een perfect geordende wereld waarin iedereen gelukkig is) dan bij Orwell (de gruwel van "Big Brother" en de onderdrukkende dictatuur). Ook in De cirkel staat het adagium "meer geluk voor iedereen" centraal en de weg naar deze perfecte wereld is maximale transparantie en het uitschakelen van  privacy. Bijzonder aan Eggers boek is dat hij geen toekomstbeeld schetst, maar spreekt over de wereld die momenteel vorm krijgt. Vraag is of we deze virtuele wereld ("wat niet online is, bestaat niet") wensen en of volledige transparantie en vrijheid wel zo dicht bij elkaar liggen. Paradoxaal voor onze tijd is de roep naar meer privacy terwijl in sociale media achteloos intieme zaken worden gedeeld. Evenzeer dat de ongrijpbare krachten die met de virtuele gegevens van miljoenen en miljarden mensen aan de slag gaan, nauwelijks iets in de weg wordt gelegd.

Iedereen had wel iets met dit boek. Chris vond het realiteitsgehalte beklemmend en is bijzonder geïnteresseerd in de problematiek. Ook Reinoud legde de relatie met Huxley en Orwell, vond de actualiteitswaarde sterk, maar twijfelde of de cyberlaag, waarover dit boek gaat, wel zo wereldingrijpend is. Ciska was eveneens gewonnen voor het boek, mede dankzij de opbouw van het verhaal vanuit een geloofwaardige hoofdfiguur (Mae Holland).  Christine, Ina, Geert  en Ludo waren iets minder enthousiast. Vooral beangstigend, het beeld schrikt me af, zei  Christine. Ina en Ludo vonden het boek te weinig sterk geconstrueerd om te overtuigen, en haakten af op de te uitdrukkelijk geserveerde "moraal van het verhaal". Geert vond dan weer de invalshoek beperkt, het plot weinig geloofwaardig, de relaties tussen personen weinig uitgewerkt.

Stof genoeg dus om verder op door te gaan, waarbij vooral Facebook tegen het licht werd gehouden (en 7 van de 8 lezers zich outen niets met Facebook van doen te hebben). Zonder meer was iedereen het erover eens dat het boek aan het denken zet. En deze consensus zette de poort open naar de punten, met: Christine 7, Reinoud 7, Chris 9, Ina 6, Ludo 6, Ciska 8, Geert 6, en Jo 8,5. Gelukkig dat de cyberwereld het hoofdrekenen niet helemaal heeft weggedrukt: 7, 2 rekenden in geen tijd  vlugge cijferaars ons voor. Afrondend diepte Ludo het volgende boek uit zijn rugzak, de zaak Albert Dreyfus, door Robert Harris verpakt in een historische thriller, "De officier", en trok iedereen huiswaarts, de nacht in, op zijn|haar hoede voor mogelijke google driverless cars.