'Wil' van Jeroen Olyslaegers

Op een winterse avond vinden de leden van het leesgezelschap elkaar bijna voltallig  (Christine is verontschuldigd) in de knusse leefkamer van Jo om onder te duiken in Antwerpen in oorlogstijd. En het klinkt haast uno sono: we hebben dit boek graag gelezen. Of toch bijna: vele "zware, moeilijke passages" waren enkel bij Geert verantwoordelijk voor matig leesplezier.  Het is inderdaad een 'zwaar' boek, gedreven geschreven,  in een krachtige en rijke taal (Ina). Of net iets te barok (Chris)? Voor Ina heeft dit boek bovendien een bijzondere betekenis, omdat vele plaatsen die in het verhaal zijn verweven haar bekend zijn en specifieke gebeurtenissen deel uitmaken van het collectieve Antwerpse geheugen.

Jeroen Olyslaegers hoofdfiguur Wilfried Wils is op zoek naar zichzelf, en in de polarisering van de Tweede Wereldoorlog laat hij zich zowel leiden door zijn schoonbroer die het opneemt voor vervolgde joden als door de kringen rond het "Nijdig Baardje", in alles de incarnatie van de kwade kant van de collaboratie.

De hoofdfiguur slaagt er niet in keuzes te maken; zijn onbeslistheid maakt dat hij wordt meegezogen in acties zonder dat hij dat effectief wil. Het woordje 'normaalzucht' (doen alsof er niets aan de hand is) komt plots bovendrijven. De gevolgen voor Wilfrieds verder leven zijn verpletterend groot, een klein leven in de marge, meteen ook het perspectief van waaruit het verhaal is opgebouwd. Dubbele gevoelens en ambiguïteit maken dit boek net zo bijzonder, zo stelt Jo. Tragisch is de wijze waarop de hoofdpersoon zich uitslooft, zijn best doet, en eindigt in eenzaamheid, door iedereen verlaten.

Zijn we het over de literaire kwaliteit van het boek het bijna het roerend eens, over de verantwoordelijkheid van de hoofdfiguur die zijn leven niet in handen neemt, en zonder expliciete keuzes te maken in een spiraal van geweldpleging wordt meegezogen, is de discussie meer geanimeerd. Dat de auteur er wonderwel in slaagt om dit verhaal vanuit de hoofdpersoon te vertellen en zo geen uitspraken doet goed en kwaad, juist en verkeerd, wordt heel erg gewaardeerd. Zo komt de actualiteit van deze vraagstelling aan de orde, of heel dichtbij, in onze familiegeschiedenissen (Jo en zijn grootvader die als vakman samenwerking met de bezetter afhield).

De punten: 9 (Ina), 8,5 (Christine en Jo), 8 (Ludo en Reinoud), 7,5 (Ciska, Chris en Geert),