'De geniale vriendin' van Elena Ferrante

Besproken op 18 juni 2019.

De keuze van dit boek door Reinoud is ingegeven door zijn liefde voor Italië en voor het Italiaans. En hij vertrok binnenkort op reis naar Napels en wou deze stad via dit boek nader leren kennen. Ondertussen was het een reeks van 4 boeken geworden bekend als de ‘Napolitaanse romans’ over de levenslange vriendschap tussen twee vrouwen uit Napels. De romancyclus werd een grote hit in Italië met vele vertalingen tot gevolg en zelfs vrij snel een verfilming in een TV-serie. De hype werd nog aangewakkerd door het feit dat de auteur, met als pseudoniem Elena Ferrante, haar ware identiteit niet wou prijsgeven behalve dat ze geboren is in Napels in 1943. Er is dus een mate van autobiografische verwerking. Of moeten we zeggen ‘zijn’ en ‘hij’ want er doken geruchten op dat het om een man zou gaan die zich bewust als een vrouwelijke schrijver zou voordoen. Het mysterie is nog steeds niet volledig opgelost …. 

Ludo en Chris hadden aangegeven dat ze de televisieserie hadden gezien of toch bepaalde afleveringen en het verhaal zowat kenden. Het bleek goed geacteerd met een mooie fotografie maar toch wat bordkartonnen decors volgens Ludo. Interessant natuurlijk om de vergelijking met de roman te maken. In plaats van een klassiek verslag van deze leesgroepsessie volgt een interview met voorzitter Geert.

Voel je jezelf spontaan aangetrokken door dergelijke romans?

Niet echt, ik zag de boeken liggen in de bibliotheek maar zou die zelf niet spontaan ontlenen. Wel leuk dat het nu toch gebeurt voor de leesgroep. Nu de eerste gelezen te hebben, zal ik de andere toch niet gaan lezen. En de andere leesgenoten waren ook niet zo enthousiast om de hele reeks te lezen. Dus matig goed, geen uitschieter.

Sommigen noemen het bijna een stationsromannetje? Akkoord?

 Dan ook nu weer niet, deze roman overstijgt nu wel de Bouquet-reeks. Het is meer literair uitgewerkt en behandelt geen evident thema en complexe relaties. Hoewel de relatie tussen de 2 hoofdfiguren toch wel iets krachtiger mocht uit de verf komen volgens een paar leesgenoten.

Of zou je het een vrouwenroman durven noemen omwille van de 2 vrouwelijke hoofdpersonages? Of is dergelijk etiket zinloos?

Nee helemaal niet. Het is niet omdat het meestal over vrouwen gaat, dat dit etiket automatisch op dit boek moet gekleefd worden. Bovendien bestaat er wel zoiets als een vrouwenroman? Naar het schijnt zou het boek vooral verslonden zijn door vrouwen, maar dat betekent niet dat het niet gesmaakt kan worden door mannen. Bepaalde thema’s spreken nu eenmaal meer vrouwen aan dan mannen.

Wat vind je van het thema ‘ontmarginaliseren’ of uit een armoedig milieu proberen te geraken?

Ik vond dat op zich geen sterk thema. Maar één van beide hoofdpersonages is er wel in geslaagd uit haar armoedige situatie te geraken door haar intelligentie en wilskracht. Maar de manier om dat te bereiken, blijkt hier door rijk te worden en status te verwerven via een huwelijk. Vraag is of dat een goed voorbeeld is…. Toch sprak dit thema wel bepaalde leesgenoten sterk aan: Reinoud noemde het een ‘struggle for life’.

Heeft de auteur krachtige en geloofwaardige personages neergezet?

Dat denk ik wel, de relatie tussen de 2 hoofpersonages was zeer intens en tegelijk complex, maar geloofwaardig. Het was een zaak van aantrekken en afstoten tussen beide, opvallend is wel dat nu nog steeds contact houden op hogere leeftijd. Geen van beiden waren echt sympathiek, Lila is koppig en wispelturig. Anderzijds waren er veel nevenpersonages die het verhaal bemoeilijkten. Een namenlijst vooraan zou het wat vlotter maken.

Heeft de verhaalopbouw je kunnen overtuigen of meeslepen?

Uiteindelijk wel, het verhaal was een levenskroniek van een generatie in een grote Italiaanse stad. Maar meeslepend was het nu ook weer niet. Bepaalde leesgenoten vonden het aan de andere kant wat saai waarbij het verhaal te weinig vooruitschuift. Sommigen vonden het ook gekunsteld.

Een ander thema was de kindertijd en schooltijd. Was dat goed aangepakt?

De rol van het onderwijs blijkt toch niet te onderschatten in de opvoeding en emancipatie van mensen. Bepaalde leerkrachten spelen zelfs een doorslaggevende rol in de ontwikkeling van kinderen en jongeren. Goed studeren was ook een manier om uit de marginaliteit te geraken.

Heeft het je iets geleerd over Napels en Italië kort na de Tweede Wereldoorlog?

Toch wel, het was een goede schets en sfeerbeeld van Napels van na WO-II. Het trekt ook aan om deze stad en wijk ter plaatse te gaan ontdekken. Na diverse boeken hebben we toch al veel geleerd over Italië (denk aan Genua in La Superba). Volgens bepaalde leesgenoten ontbreekt toch meer context over het Italië van na de Tweede Wereldoorlog met het opkomende communisme bij voorbeeld. Ook de rol van de maffia wordt weinig uitgewerkt.

De punten: 4 (Chris), 5 (Christine en Ludo), 6 (Ina en Jo), 7 (Geert) 8,5 (Reinoud en Ciska), gemiddeld 6,25

Verslag: Geert en Reinoud

'Tegenwoordig heet iedereen sorry' van Bart Moeyaert

Wat is Christine goed in timing! Terwijl wij op haar voorstel het laatste boek van Bart Moeyaert lazen, won de schrijver bij zijn 16de nominatie - een accurate illustratie van ‘De aanhouder wint’ - de Astrid Lindgren Memorial Award. Dit is werelds belangrijkste prijs voor kinder- en jeugdliteratuur. Dat Bart Moeyaert is geboren in dezelfde straat waarin we op 2 mei  (2019) Tegenwoordig heet iedereen Sorry bespraken, was naar verluid toevallig. Ciska was afwezig, maar troostend waren de spreuken van geluk die wij elk om beurt uit Reinouds Doosje vol geluk mochten trekken. We deelden die luidop met mekaar en hier en daar was er eentje inspirerend.  Zoals: “Het geluk loopt wel eens de tegenovergestelde kant uit van jouw principes.”

Vervolgens bogen we ons over Bart Moeyaerts laatste werk. Het boek leest als een trein, al speelt het verhaal zich dan af op een warme, lome en trage zomerdag. Verhaal? Een van de meest voorkomende opmerkingen tijdens de eerste ronde was: “Waar gaat dit over?” Een verhaal zonder inhoud? 

Ludo omschreef het als een bevreemdend miniatuurtje dat door de mooie taal toch genietbaar was. Ook Geert las het graag, maar wist net als Ciska, Reinoud of Jo niet goed wat er van te denken. Ook Ina genoot van de taal, maar voelde net als Ciska, Reinould of Christine weinig affiniteit met wat er verteld wordt. Chris had het net moeilijk met de stijl, met het nadrukkelijk gekunstelde en geconstrueerde verhaal. Zo denken en voelen kinderen in de regel niet, en al zeker niet via dit soort  poëtische mijmeringen. Veronderstellingen en zich opstapelende misverstanden kleuren het verhaal over het meisje dat met zichzelf worstelt. Nu, het boek geeft niet meteen al zijn schoonheid kwijt en zowel Geert als Ludo kijken er naar uit om het te herlezen. Volgens Geert zit er geen plot in en draait het allemaal om sfeerschepping, wat ook wel eens aangenaam is. Ina beaamt dit volmondig (tja, alweer die lekkere hapjes).

Het thema vond hij wel herkenbaar, of zoals Ludo het omschreef: “Je wordt in een wereld geworpen en je moet daarin passen. En zij – Bianca – heeft daar problemen mee. Ze wordt niet op haar merites beoordeeld.” Reinoud attendeerde ons er op hoe er in het gezin voortdurend naast mekaar wordt gecommuniceerd.

We pogen ook nog een verklaring te vinden voor de bevreemdende titel Tegenwoordig heet iedereen Sorry, maar komen er niet uit. Is dit te lezen als ‘Sorry dat ik besta’? 

De eindbalans: 7,5 (Ludo), 7 (Geert, Jo en Ina), 6,5 (Christine), 6 (Reinoud en Ciska) en 5,5 (Chris).  Of een totaal van 6,6/10.