'De mensengenezer' van Koen Peeters

Op 11 juni 2018 komen we samen bij Jo, een bijzondere samenkomst, een beetje afscheid nemen. Straks beginnen immers de werken van Jo's couhousingproject Eikenberg waarbij de woonsite een metamorfose zal ondergaan. Metamorfosen is toevallig ook Ludo's intro; hij leest een stukje uit Ovidius' meesterwerk, over hoe alles voortdurend verandert en schuift, zonder dat aan de essentie van het bestaan wordt geraakt.

Een Yaka-makser

En dan duiken we in de het leven van Remi, een boerenzoon van "aan de schreve" die voor een religieus leven kiest  als jezuïet en als missionaris in Congo. Hij bouwt een antropologische expertise op die hem tot een internationale autoriteit  maakt. Koen Peeters is een fijne verteller; verbluffend hoe hij zich de 'ziel' van de Westhoek eigen maakt, vreemde verhalen, donkere gedachten. Maar Peeters is vooral ook een antropoloog. Zijn wetenschappelijke gedrevenheid en zijn auteurschap komen in De mensengenezer op een natuurlijke wijze samen.  Peeters volgt in zijn roman twee sporen: het chronologisch-biografisch verhaal van Remi (blijkens de epiloog geïnspireerd op het leven van Renaat Devisch) én de gesprekken van de auteur met Remi, zijn intussen bejaarde promotor. En zo componeert Peeters een verhaal dat verdicht en alles bij elkaar brengt. Zelfs de Westhoek en de diepe Congolese brousse, twee werelden die ogenschijnlijk eindeloos uit elkaar liggen, verwijzen naar elkaar, met demonen die overal terugkeren.

Deze zoektocht naar het onzegbare in een rijke, verzorgde taal wordt heel erg gewaard door Jo, Ina, Christine en Ludo. Voor Ina is het overigens opnieuw aanknopen bij 'Het gelaat van de geesten', een Antwerpse expo die ze lang geleden gidste. Jo legt een link met David Van Reybrouck voor de hoofdstukken waarin Peeters de mentaliteit van de Westhoek peilt. Andere lezers zijn minder enthousiast. Ze voelen zich minder betrokken bij de personages. Chris was het meest getroffen door de episode in het noviciaat; de psycho-analytische achtergrond van het verhaal werkte dan weer storend. Ciska, en Geert werden  vooral geraakt door het Westhoekverhaal, maar haakten dan af. Ook voor Reinoud  is 'De mensengenezer' een te gekunsteld boek, afstandelijk en bestudeerd. 

De punten: Jo 9, Ina 8,5, Ludo 9, Chris 6, Ciska 5, Reinoud 6, Christine 8,5 en Geert 6,5, of een gemiddelde van 7,31

Lijstjes

Rob Riemen, de man van Nexus (tijdschrift en instituut) laat zich graag fotograferen, met een boek in de hand of gezeten voor een imposant en nokvol boekenrek. Wat moet die man gelezen hebben, is de natuurlijke reactie bij het zien van deze foto's. Ook fictie, blijkt uit het recente interview (Knack, 2019|38), met op één, Thomas Mann, op wiens roman De Toverberg Nexus is geënt.

"Een literair epos", zo kan je 'Wij, de verdronkenen' van Carsten Jensen benoemen (2006, Nederlandse vertaling 2008). Bijna 700 pagina's meegaan in het ruwe vissersleven op een Deens eiland. Een epos dat nu op de planken wordt gebracht.

Een tip met een stip van Brigitte (ook door P.F. Thomése in DS): De meester en Margarita van de Russische auteur Michail Boelgakov. Te lezen in het derde deel van zijn Verzameld werk uitgegeven bij Van Oorschot, het fijne papier, de fraaie letter, de sobere band. In alle opzichten een boek om te koesteren.
Lag ook uitnodigend op Brigittes leestafeltje: Eva Rovers, Helene Kröller-Müller (1869-1939), de eeuwigheid verzameld (Amsterdam: Bert Bakker, 2010). Over een van eerste vrouwelijk kunstverzamelaars, met een neus voor Van Gogh, te zien in het naar haar genoemde museum op haar landgoed in De Hoge Veluwe.

Eerder dit jaar overleed in Boedapest György Konrad (1933-2019), en Johan De Boose blikt met een volle pagina terug op auteur en werk 'dat tot het beste behoort van de 20st eeuw' (DS, 16 september 2019). Eén werk springt er boven uit, Tuinfeest, 'waarin een man zijn leven vertelt terwijl hij in een tuin zit, aan een tot tafel verbouwde grafsteen, waaraan de doden moeiteloos aanschuiven'.

Door Jan DM zeer warm aanbevolen, Galische wetten van de mensenrechtenadvocaat  Philippe Sands, non fictie Over de oorsprong van genocide en misdrijven tegen de menselijkheid, maar "razend spannend" en "adembenemend", met de verwerking van een groot stuk Europese geschiedenis vanaf de late negentiende eeuw.

Wat met ons rechtssysteem, onze rechtsstaat? Peter Vermeersch stelde zich vele vragen, vooral toen hij voor een assissenjury werd opgeroepen (Aantekeningen bij een moord, 2019). Het deed hem teruggrijpen naar een boek uit zijn studententijd, waarin rechtspreken helemaal anders maatschappelijk was ingebed. In Her hof van mijn vader (1966) vertelt Isaac Bashevis Singer hoe zijn vader, als rabbijn in Warschau, recht sprak en herstel bemiddelde.

Laten we ons al eens inspireren door de recensies in SdL, deze maanden laat het zomerreces zich wel heel hard aanvoelen. Niet getreurd, want net in deze vakantiemaanden is er een portrettenreeks waarin jonge Nederlandstalige schrijvers ("Verse letteren") worden voorgesteld. Jong en vooral gedreven, met die magische drive naar taal en vertellen, zich respectvol lavend aan soms onverwachte literaire voorbeelden. Wees gegroet Roos van Rijswijk (Sdl, 3505), Nina Polak (SdL3507) en ander jong talent.