'De verliefden' van Javier Marias

Thuis bij Ina werd op 22 augustus de zomer afgesloten in een zonovergoten living. En lag het aan de zwoele temperatuur, de uitgeruste lezers van het gezelschap of aan de erotiek oproepende titel van het te bespreken boek dat de avond geanimeerd verliep? Alleen misten we Chris, maar wie weet zou het dan uit de hand gelopen zijn?

Vooreerst werden door Christine enkele gedichten voorgelezen van Wislawa Szymborska, Poolse Nobelprijswinnaar 1996. Toegangelijke poëzie, direct en humorisitsch, vol verwondering over het alledaagse en het grootse. Meteen een mooie intro in de Oost-Europese literatuur waaruit later op de avond het nieuw te lezen boek werd gekozen (zie verder).

De Spaanse schrijver Javier Marias (° 1951) wordt steeds vaker genoemd als toekomstig Nobelprijswinnaar. In "Trouw" beweren ze dat Marias lezen "puur genot" is, Le Varguardia noemde "De verliefden" de bester Marias ooit .... Superlatieven overal in de media, en wij?

Een eerste rondvraag leverde net het tegendeel op: een algemeen gevoel van langdradigheid, teveel bespiegelingen en beschouwingen, herhalingen, overbodigheden, steeds herkauwen van hetzelfde. Ciska had het ook over te volle bladspiegels, ellenlange zinnen en onrealistische dialogen. Het eindeloze gefilosofeer over soms banale en gekende zaken werkte op iedereens geduld. Alleen Ina en Christine konden het boek, vooral in het begin, smaken. Naarmate het veder vorderde, irriteerde het eindeloze "gepeins" hen ook. Dit gevoel resulteerde voor Geert in het niet verder lezen, voor Reinoud in het absoluut snel willen afhaspelen en bij Ludo in een irritatie over bepaalde niet echt interessante beschouwingen (zoals de gevolgen van terugkeren uit de dood). Reinoud vroeg zich af of dit gepalaver niet typisch Spaans of ... net typisch voor deze auterus is.

Veel interessanter was de daaropvolgende discussie. De thematiek van het boek, met name de keuzes die men maakt en de gevolgen ervan, verliefdheid met ook zijn negatieve kanten, en de onmogelijkheid om de echte waarheid te kennen, houdt zoveel beloftes in, maar door de oeverloze gedachtenstroom van de hoofdpersonnages wordt veel teniet gedaan en wordt het boek ervaren als een gemiste kans.

De discussie over de hoofdpersonnages was geanimeerd en interessant. Over Javier bestond geen tegenspraak: macho, egoïstisch, superieur, superego, uitpakken met eruditie, narcist, manipulator. We vroegen ons af of dit niet het alter-ego van de schrijver zelf was, aangezien ze dezelfde naam dragen en hij bij een tv-interview Ina dezelfde indruk gaf. De onzekerheid op het einde van het boek over de waarheid in verband met Miguel (was hij ziek of niet, heeft Javier hem laten vermoorden omdat hij het gevraagd had of enkel en alleen omdat hij Luuisa voor zichzelf wou?) doet ons, gezien de "zwartheid" van zijn persoon eerder voor het tweede kiezen.

De discussies  liepen nog hoger op toen het hoofdpersonnage Maria Dolz aan de orde was. Reinoud betwijfelde of een vrouw in werkelijkheid zo'n relatie als die met Javier zou dulden: respectloos voor haar, alles op zijn initiatief, denigrerend en zeer dominant, altijd zijn wijsheid etalerend en niet te vertrouwen (noch in vrouwen, noch in zaken). Ook het feit dat hij nooit verborgen hield dat Luisa zijn uitverkorene was, leek hem vreemd. Zelfs de moord op zijn beste vriend was nog niet erg genoeg voor Maria om totaal te breken met hem. Welke vrouw zou dat verdragen? Het leek Reinoud uiterst onwaarschijnlijk.

De vrouwelijke leden waren het daar niet mee eens: vrouwen zetten zichzelf compleet opzij voor een relatie, accepteren en tolereren alles, zelfs "het kwade" wordt vergeven en dat alles omdat ze verliefd zijn, en misschien ook het alleenzijn niet aankunnen. Ze excuseren te veel en blijven hopen dat hij uiteindelijk voor hen zal kiezen end door hun hulp zal veranderen (cfr. Michel Martin; de gewezen NVA-senator en spoedarts Kim Geybels en Bas Luyten). In die zin vond het vrouwelijk gezelschap dat Marias het denkkader van de vrouw goed had geschetst. Maar is dat typisch vrouwelijk?

Slotconclusie was dat ook mannen hetzelfde doen: eche verliefdheid maakt blind en laat ons zaken doen die we anders niet zouden doen, zowel goede als slechte ..., een boerenwijsheid. Verliefdheid als gevaar? Verliefdheid als drug?

Ons gezelschap vond dit boek ook daarom een zwart boek, het gaf geen happy gevoel om het te lezen: waarheid? liefde? rechtvaardigheid? Zekerheid is er nooit. Zijn mensen wel te vertrouwen?

Als afsluiter deze persoonlijke noot: laat ons maar verliefd worden en ervan genieten, zolang we ons verstand er maar bij houden ... en geen Maria Dolz worden, en/of op kerels als Javier vallen??

Afsluiten doen we met de punten (???) en met de keuze van een nieuw boek. Uit een fijne selectie Oost-Europese literatuur wordt na wikken en wegen gekozen voor Sandor Marai's Gloed.