'Honderd jaar eenzaamheid' van Gabriël Garcia Marquez

 Als leesgroep hebben we dit boek gezamenlijk gekozen uit een reeks titels met het woord of cijfer ‘honderd’, verwijzend naar het honderdste boek van de leesgroep. We komen samen bij Reinoud in Sijnt-Michiels, 27 september 2024.

Als notulist brengt Geert bij wijze inleiding een jeugdherinnering uit zijn studententijd mee, een liedje van Boudewijn De Groot: Ik ben ik, met een vers dat hem altijd bij gebleven is: “Ik ben ik, jij bent jij, één van ons is vrij, gelukkig viel het lot op mij”. 

Geert start met een bekentenis: hij heeft het boek niet uitgelezen maar slechts een 80-tal bladzijden gelezen van de 460. Vertrokken op reis bleek dat hij het boek vergeten was mee te nemen en daarna waren maar een paar weken meer tot de leesgroep. Dan bleek dat drie andere leesgroepleden ook het boek niet uitgelezen hadden. Sommigen hebben zich mispakt aan de dikte van het boek, anderen aan de soms ongebruikelijke stijl.

Andere uiterste is Jo die deze Latijns-Amerikaanse klassieker al voor de derde keer gelezen heeft en deze keer in het Spaans op een oude uitgave van het boek: Cien años de soledad. Blijkbaar is de eerste editie uit 1967 uitgegeven in Argentinië om geen problemen te krijgen met de verdoken kritiek op Colombia. Het is het startboek van een stroom aan Latijns-Amerikaanse literatuur (Fuentes, Vargas Llosa, Allende, …) die pas vanaf de jaren 1980 doorgebroken is in Westerse landen toen Marque in 1982 de Nobelprijs won. Een waardige klassieker voor ons post-jubileumboek.

Jo heeft het boek zelfs de eerste keer gelezen tijdens zijn verblijf in Latijns-Amerika en het heeft hem van bij de aanvang gegrepen. Zoveel jaren later heeft het niets van zijn kracht en waarde verloren. Voor die tijd een super origineel boek maar eigenlijk is het een streekverhaal van een klein stadje in Columbia, Macondo dat geëvolueerd is naar een wereldverhaal. Een originele familiekroniek ook waar de mannen zich amuseren en de vrouwen alles recht houden. Tegelijk is het een onderhuidse kritiek op de plaatselijke potentaten die typisch is voor Latijns-Amerika tot op de dag van vandaag. Alles herhaalt zich, de geschiedenis is circulair.

Treffend is dan ook dat Marquez zelf verklaarde dat het etiket van ‘magisch-realisme’ dat zo typerend zou zijn voor de Latijns-Amerikaanse literatuur, de lading niet dekt. Want volgens hem is het een reële weergave van de situatie, de maatschappij en de verhalen in dat werelddeel, niets magisch maar bittere realiteit. Het brengt Jo tot deze mooie uitspraak: “Fictie is de manier om het onzegbare te vertellen”.

De andere leesgenoten vertolken een gelijkaardige leeservaring: een bijzonder sfeer waarin je meegezogen wordt en later een bron van inspiratie voor vele Vlaamse schrijvers zoals Daisne, Lampo en Van Den Broeck (Ludo); een virtuoze schrijver en dat lang voor het computertijdperk (Ciska); een magistraal en geniaal meesterwerk met een sterke constructie en toch ook veel humor (Chris), fascinerende en hilarische personages zoals Melquiades die toch het karikaturale overstijgen (Reinoud), een beeld van een maatschappij zoals in de schilderijen van Jeroen Bosch met de mens in al zijn gebreken (Christine); zeer fantasierijk maar toch geloofwaardig in een op het eerste zicht chaotische wereld (Ina).

In de titel weerklinkt dezelfde bijzonder sfeer van het boek die helemaal op het einde zijn verklaring krijgt: uiteindelijk zijn de zes generaties van de familie Buendia een eeuw lang eenzaam en zijn het allemaal tragische figuren.

Dan is er nog een mooie epiloog van Chris die deze klassieker waardig is. Een onderzoeker-journalist heeft in de jaren 1950 de plaats Macondo opgezocht en uiteindelijk teruggevonden in het Latijns-Amerikaanse oerwoud bijna verlaten en volledig verwaarloosd. De plaats heeft dus echt bestaan en is zeker niet enkel en alleen ontsproten aan de fantasie van Marquez…..

Voor de quotering was er uitzonderlijk unanimiteit over het meesterlijk niveau van deze klassieker zodat de gemiddelde score landde op 82.