Sesiel

Op 14 april overleed Sesiel, geheel onverwacht.

Sesiel was een wonderlijke vrouw, steeds met anderen begaan. Ze las bergen boeken en kon er heerlijk over vertellen. Wat genoten we van haar warmte en milde spot. Haast ondraaglijk is de gedachte aan de lege stoel.

Ze blijft bij ons, in elk boek dat we samen verder lezen.

'Vreemd land' van Jhumpa Lahiri

Maandag 22 maart, en we zijn te gast bij Chris in zijn voor ons nog nieuwe en gezellige thuis in de Vispaanstraat. Op tafel wacht ons Indische overvloed. Op het leesmenu staan dan ook kortverhalen van een schrijfster met voor ons exotische (Bengalese) roots: Jhumpa Lahiri, alom geprezen en met ‘Een tijdelijk ongemak’ zelfs winnares van een Pulitzerprijs.

Wij hebben net ‘Vreemd land’ gelezen. Het boek telt acht verhalen, waarvan de laatste drie samen één geheel vormen. Voor mij persoonlijk echter heeft het hele boek hoe dan ook één rode draad: de grote leemte, het grote gemis waar vele van de personages aan ten prooi vallen. Dit heeft haast elke keer te maken met het land dat zijzelf of hun voorouders achter hebben gelaten, maar evenzeer met het voor iedereen herkenbare verlies van mensen uit hun directe omgeving.

Al snel wordt duidelijk dat de meningen over de verhalenbundel (voor deze leesgroep een ‘nieuw’ genre) enigzins verdeeld zijn. Haast iedereen prijst de schoonheid van Lahiri’s taal. Mooi, maar voor sommigen houdt het daarmee een beetje op. Het beschrijven van dagelijkse bezigheden in een traag ritme wordt soms als saai en zelfs een beetje banaal ervaren. Bovendien werkt deze traagheid enkele lezers echt op de zenuwen.
Anderen herkennen dan (zie hoger) weer veel in de verhalen. Enerzijds precies in de beschrijving van de dagelijkse dingen (koken en eten voorop) die hoewel hier exotisch gepresenteerd toch universeel zijn. Anderzijds in de ‘grote emoties’ die ruim aan bod komen in het boek, en door Lahiri (naar mijn mening) bijzonder subtiel worden aangepakt. Ze weet de vinger soms precies op de wonde te leggen, en benoemt dingen waarvan je je nauwelijks bewust leek.
Een vraag die al eerder in de leesgroep aan bod kwam, borrelde ook nu weer op: in welke mate ‘leren’ we uit dit ‘exotische’ boek iets over een andere cultuur? Is dit vanzelfsprekend, of net niet? Hoe gaan zowel auteurs als lezers hiermee om? Wat verwachten beide partijen? Opvallend was toch wel dat de liefhebbers van ‘Vreemd land’ niet zozeer het ‘vreemde’ beviel maar wel de beschrijving van dat wat we gemeen hebben. Een schrijfster is tenslotte veel meer dan een ‘boegbeeld’ van haar cultuur (alweer mijn mening).

De punten tenslotte: ‘Vreemde land’ scoorde niet slecht met een gemiddelde van 7,7. Dit is de optelsom van volgende scores: Chris 8,5, Ciska 6, Geert 6,5, Ludo 8, Cécile 8,5, Reinoud 7,5, Ina 9.

Tijdens deze sessie startten we met iets nieuws: beurtelings brengen we een tekst naar voren die ons raakt. Ik mocht de spits afbijten met een klein verhaal van Toon Tellegen uit het boekje ‘Twee oude vrouwtjes’.
Het volgende boek van opnieuw een vrouwelijke auteur brengt ons via Groot-Brittanië naar Oekraïne.

Ina

Heathcliffs woeste hoogten

Eind januari waren we te gast bij Ciska en we bogen er ons over Woeste Hoogten, de 19de-eeuwse klassieker van Emily Brontë. Het was haar debuutroman en zou haar enige werk blijven want een jaar later, in 1848, overleed ze op 30-jarige leeftijd.

Er werden binnen onze leesgroep al meerdere discussies gevoerd, natuurlijk steeds binnen de perken van het welvoeglijke, maar niet eerder waren de meningen zo verdeeld. Om het eufemistisch uit te drukken. Ludo voelde zich bij vlagen ondergedompeld in een waar shakespeareaans drama, Reinoud bejubelde de moderne verhaalstructuur en waardeerde erg de gothic sfeer, Geert kon het verhaal slechts volgen dankzij de verfilming, Ciska had ondanks de vele zeemzoeterige en ongeloofwaardige wendingen Woeste hoogten heel graag herlezen omwille van de intrigerende sfeer, Ina verzekerde ons dat het haten van het hoofdpersonage een goed teken is, Cécile schetste de krakkemikkige verhaalopbouw en de tenenkrullende pathetiek (om over oubolligheid nog maar te zwijgen), en Chris vond dat deze roman niet aan de hielen komt van een aantal indrukwekkende 19de-eeuwse romans die hij eerder las. Kortom, wat te zeggen over ‘Wuthering Heights’ – herinner je de song van Kate Bush – de debuutroman (Chris: ‘Gelukkig bleef het bij die ene’) van Emily Brontë?





Opmerkelijk hoe de beoordelingen ditmaal niet hand in hand liepen volgens de breuklijn man/vrouw. Nochtans omschreef Ciska het als een echt vrouwenboek vol ouderwetse passie en emotionele hoogtes en laagtes … sommige vrouwen zullen dit graag horen. Vanzelfsprekend verliep de discussie niet eendvoudig, uiteindelijk was de insteek – desastreus versus indrukwekkend – tegenstrijdig. Toch vonden we een aantal raakvlakken. Zo was quasi iedereen het er over eens dat de fysisch beschreven ruimte, de in een woeste en onherbergzame uithoek van het graafschap Yorkshire gesitueerde landgoederen Thrushcross Grange en Wuthering Heights, een voorname en imponerende rol spelen in dit verhaal. Er is een mooi samenspel tussen de getormenteerde personages en de natuur die hen omringt. De ongepolijste woestheid van het hoofdpersonage Heathcliff lijkt als het ware hand in hand te gaan met het landgoed ‘Woeste Hoogten’ van waaruit hij zijn snode plannen ten uitvoer brengt.

“De Woeste Hoogten is de naam van het woonhuis van de heer Heathcliff: ‘woest’ vanwege het atmosferische geraas waaraan het door zijn ligging bij storm en regen is blootgesteld … je kunt de kracht van de noordenwind, die over de heuvelrand waait, afmeten aan de diepe kromming van een paar dwergachtige sparretjes achter het huis; en aan een rij haveloze doornstruiken die hun takken allemaal één kant op houden, alsof ze de zon om een aalmoes smeken.” (p.6)

Evenzeer was er overeenstemming over de slechtheid van Heathcliff, die gestuwd door een oeverloze portie haat zijn verwanten het leven zuur maakt. Zijn wraak naar aanleiding van een afgewezen liefde is niet zoet maar bitter, en hij stort er eenieder door in het verderf, inclusief zichzelf.
Terwijl sommigen onder ons op zoek gingen naar begrip voor en inzicht in diens tragedie, gingen anderen vruchteloos op zoek naar het waarom van de hulpeloosheid van zijn slachtoffers. Hier en daar vergde het inspanningen om in het verhaal te komen – sommigen vonden de psychologie van de personages totaal ongeloofwaardig, anderen vonden het meeslepend en fascinerend. Maar het noodlot slaat uiteraard gemakkelijker toe bij onevenwichtige figuren. Door de sterke profilering van de personages was identificatie alleszins niet steeds gemakkelijk.
Verder was het opmerkelijk hoe de belangrijkste verteller uit het boek, de huishoudster die Catherine en Heathcliff samen had zien opgroeien, wel heel toevallig steeds op de juiste plaats op het juiste moment aanwezig was. En de andere verteller, de huurder van Thrushcross Grange, werd dramatisch nauwelijks uitgespeeld.
En wie anglofiel is, Ludo en in iets mindere mate Reinoud, werd erg gecharmeerd door de door en door Engelse setting en sfeer.

Na de zeer geanimeerde discussie was het spannend uitkijken naar het uiteindelijke verdict. Is het te verbazen dat de punten sterk uiteen lopen? Dit zijn de scores: Reinoud gaf een 7, Ciska een 8, Ina een 7,5, Geert een 4, Ludo een 9, Cécile een 5 en Chris gaf 3 punten. Zo kwamen we uit op een totaalscore van 6,2.

Voor verslag: Chris