Alias Grace, geschreven door Margaret Atwood

donderdag 3 december 2009, Alias Grace

Voor ons eenentwintigste boek alweer trekken we op een erg gure donderdagavond naar Ludo. Het regent oude wijven, maar de kachel loeit lustig , de wijn is ontkurkt en de stemming zit er meteen in. Onze gedachten gaan even naar Chris, die er wegens zijn 'flexibele' agenda helaas niet bij kan zijn. Grapje hoor, Chris, we misten je echt!

Op het programma staat de bespreking van een vrij lijvig, maar ook erg leesbaar boek: Alias Grace, van de Canadese schrijfster Margaret Atwood. Ludo licht even zijn keuze toe: in een Standaard der Letteren van september laatstleden stond een interview met deze auteur. Et voilà: de interesse was gewekt.

Zoals gebruikelijk startten we met een verkennende ronde om daarna wat dieper op een aantal thema's in te gaan. De eerste indrukken van het boek waren positief: het verhaal kon boeien, we hadden iets bijgeleerd over een periode en een land waar we misschien wat minder over wisten... Maar vooral de tragische figuur Grace Marks wist ons te raken. Dat hoofdpersonage heeft het in haar leven niet echt voor de kiezen gehad, de dramatiek van haar leven werd prima beschreven, echter zonder melodramatisch te worden. Atwood weet het evenwicht tussen historische feiten en een boeiende verteltrant uitstekend te bewaren.
Enkele belangrijke en boeiende thema's voeren ons dan ook wat dieper de discussie in. Wat is de rol van de religie in die periode en in het leven van Grace? De opkomende wetenschap (vooral die rond hypnose) staat daar lijnrecht tegenover, maar zorgt tegelijkertijd voor een interessante spanning in het boek. Is de hypnosescène een sleutelmoment? De beschrijvingen rond de gerechterlijke procedures, de schuldvraag, het gevangeniswezen en het leven van de vrouw in die tijd zijn uiterst accuraat zonder langdradig of belerend te zijn. We ontdekken ook heel wat humor in het boek, veelal in de brieven van een ontstemde mama.

Na verloop van tijd kunnen we het boek herleiden tot twee hoofdthema's: schuld en eenzaamheid. Dit alles leidt tot de hamvraag: is Grace schuldig of niet? Atwood geeft ons hierover geen uitsluitsel en ook wij geraken er niet uit. We zijn het erover eens dat de vrouw behoorlijk manipulatief is, maar ben je daarom een moordenares? Ludo meent dat de verwijzing naar het quilten (elk hoofdstuk wordt ingeleid door een stukje van een quiltpatroon) een subtiele hint is. Quilt lijkt wel érg goed op 'guilt' (schuld). Of is dit 'spielerei' van Atwood?
We sluiten de discussie af met citaatjes van personages die Ludo ons voorschotelt, wij moeten raden wie deze zinnen uitsprak. Een leuk idee én het scherpt onze aftakelende concentratie nog even wat aan.
Om helemaal af te ronden vermeldt onze gastheer dat, ondanks alle commotie die Grace Marks tijdens haar leven veroorzaakte, ze geruisloos uit de annalen van de geschiedenis verdween. Conclusie: Grace Marks én Margaret Atwood waren niet voor een gat te vangen!

Het boek kon ons boeien en daar waren de punten ook naar: Chris gaf een 5, Geert een 6,5, Reinoud een 7,5, Ina en Ludo een 8 en Cécile en Ciska een 8,5. Dit brengt het gemiddelde op een welverdiende 7,4/10.

Archiveren (drie)

(Nieuwe titels komen vlugger aangewaaid dan dat we ze kunnen lezen. Uitpuilende archiefkasten zijn het gevolg. Dat is reeds de derde kast waarin veelbelovende titels worden geparkeerd. Uiteraard zijn reacties welkom van al wie van deze boeken heeft geproefd.

Elizabeth Strout, Winter (Atlas, 2009). - Derde roman van deze Amerikaanse auteur (° 1956), verhalen over het kleinsteedse leven, juweeltjes die de Pulitzerprijs kregen in 2009, meteen ook vier sterren in de SdL, 3002 (4 december 2009). Een tip van Katrien.

• Louise Erdrich, De duivenplaag (Nieuw Amsterdam, 2009). - Verhalen binnen een Amerikaanse kleine gemeenschap, Indiaanse invloeden, 'ontzettend knap geconstrueerde roman', ...

Wim Hazeu, Gerrit Achterberg, een biografie (Arbeiderspers, 1989). - Uitstekende en verrassende biografie van deze Nederlandse dichter, in de onvolprezen biografieënreeks 'Privédomein'. Tussendoor aangehaald door Rik Torfs, te gast bij Friedl Lesage zondag laatst, in haar ochtendlijk boekenprogramma. Ook zijn andere boeken (André Baillon, Max Frisch, JM Coetzee) werden dusdanig geserveerd dat je zin had onmiddellijk de fiets op te springen richting boekhandel of bibliotheek. Wat een geluk, het was zondagmorgen.

Edward W. Saïd, Ontheemd. Een jeugd in het Midden-Oosten (Arbeiderspers, 2009). - Opnieuw een deeltje uit de reeks 'Privédomein', autobiografisch. Saïd is wellicht de belangrijkste Palestijnse intellectueel van de voorbije generatie. Boeiende bespreking eind december 2009 in de FET.

Bernardo Axtaga, Obabakoak of het ganzenbord (verhalen); De zoon van de accordeonist (Van Ditmar, 2005); De man alleen (Nijgh & Van Ditmar, 1995). - In het Nederlands vertaalde boeken van deze Baskische schrijver (° 1951), door Ina de hemel ingeprezen. Zijn boeken in Nederlandse vertaling zijn niet meer voorradig, bovendien is hij in grote openbare bibliotheken (Brugge) afwezig.

Camilo José Cela, De bijenkorf (Meulenhoff1990). - Stadsroman (Madrid) van een bijna vergeten Nobelprijswinnaar (1916 - 2002), die een uitgebreid oeuvre naliet. Eén van de 1001 boeken die je moet gelezen hebben... Een tip van Ina.

Paul Auster (° 1947), The book of illusions (Het boek der illusies, Arbeiderspers, 2002), meesterwerk over de stomme film en de jaren 1930, met klein, mooi vervolg (The inner life of Martin Frost, verfilmd door Auster zelf), Timbuktu, mooi verhaal vanuit het standpunt van een hond van een straatzwerver (Chris Dusauchoit tipt dit boek in zijn boekenontmoeting met Friedl, oktober 2011), The music of chance, over 'vrijheid', mooi verfilmd. -Keuzelijstje met top drie, bezorgd door Marcus, onder meer bibliograaf, classicus, neerlandicus, bibliofiel én grote fan van Auster, misschien wel de belangrijkste levende Amerikaanse auteur. Marcus wijst ook nog naar dé Auster-website. Elders wordt dan weer 'De gesloten kamer' (1986), onderdeel van de New-Yorktrilogie, getipt als het Austerboek.

Mordecai Richler (1931-2001), Bekentenissen van Barney (Prometheus). Het allerbeste boek dat Filip Joos ooit las, zei hij net (23 mei 2010) bij Friedl', fictieve memoires van een oude man, met door zijn zoon toegevoegde voetnoten. Bijzonder grappig. Richler is een Canadese schrijver, publiek figuur ook, die vele jaren in Parijs en Londen leefde.

Roger Penrose, De nieuwe geest van de keizer, (Prometheus, 1990). 'Het belangrijkste boek van de 20ste eeuw', zegt de vertaler Jos den Bekker op zijn site. Over de plaats van het menselijk bewustzijn in onze theorie van de werkelijkheid.

Samantha Hunt, De uitvinding van al het andere (Amsterdam: Artemis, 2007): biografie van Nikola Tesla, de onfortuinlijke, miskende en vreemde uitvinder van de wisselstroom en zo veel meer. Verschijnt eventjes (David Bowie) in de film The prestige. Leefde (ca. 1900) waarin in Amerika alles mogelijk werd.






Tom Lanoye, Sprakeloos (Prometheus, 2009): grote roman over zijn moeder

Richard Yates, Veertien soorten eenzaamheid (Amsterdam: De Arbeiderspers, 2004): oorspronkelijke titel is Eleven stories of loneliness (1962). Door Bernard Dewulf getipt bij Friedl' (juni 2010)