woensdag 30 december 2009

Alias Grace, geschreven door Margaret Atwood


donderdag 3 december 2009, Alias Grace

Voor ons eenentwintigste boek alweer trekken we op een erg gure donderdagavond naar Ludo. Het regent oude wijven, maar de kachel loeit lustig , de wijn is ontkurkt en de stemming zit er meteen in. Onze gedachten gaan even naar Chris, die er wegens zijn 'flexibele' agenda helaas niet bij kan zijn. Grapje hoor, Chris, we misten je echt!

Op het programma staat de bespreking van een vrij lijvig, maar ook erg leesbaar boek: Alias Grace, van de Canadese schrijfster Margaret Atwood. Ludo licht even zijn keuze toe: in een Standaard der Letteren van september laatstleden stond een interview met deze auteur. Et voilà: de interesse was gewekt.

Zoals gebruikelijk startten we met een verkennende ronde om daarna wat dieper op een aantal thema's in te gaan. De eerste indrukken van het boek waren positief: het verhaal kon boeien, we hadden iets bijgeleerd over een periode en een land waar we misschien wat minder over wisten... Maar vooral de tragische figuur Grace Marks wist ons te raken. Dat hoofdpersonage heeft het in haar leven niet echt voor de kiezen gehad, de dramatiek van haar leven werd prima beschreven, echter zonder melodramatisch te worden. Atwood weet het evenwicht tussen historische feiten en een boeiende verteltrant uitstekend te bewaren.
Enkele belangrijke en boeiende thema's voeren ons dan ook wat dieper de discussie in. Wat is de rol van de religie in die periode en in het leven van Grace? De opkomende wetenschap (vooral die rond hypnose) staat daar lijnrecht tegenover, maar zorgt tegelijkertijd voor een interessante spanning in het boek. Is de hypnosescène een sleutelmoment? De beschrijvingen rond de gerechterlijke procedures, de schuldvraag, het gevangeniswezen en het leven van de vrouw in die tijd zijn uiterst accuraat zonder langdradig of belerend te zijn. We ontdekken ook heel wat humor in het boek, veelal in de brieven van een ontstemde mama.

Na verloop van tijd kunnen we het boek herleiden tot twee hoofdthema's: schuld en eenzaamheid. Dit alles leidt tot de hamvraag: is Grace schuldig of niet? Atwood geeft ons hierover geen uitsluitsel en ook wij geraken er niet uit. We zijn het erover eens dat de vrouw behoorlijk manipulatief is, maar ben je daarom een moordenares? Ludo meent dat de verwijzing naar het quilten (elk hoofdstuk wordt ingeleid door een stukje van een quiltpatroon) een subtiele hint is. Quilt lijkt wel érg goed op 'guilt' (schuld). Of is dit 'spielerei' van Atwood?
We sluiten de discussie af met citaatjes van personages die Ludo ons voorschotelt, wij moeten raden wie deze zinnen uitsprak. Een leuk idee én het scherpt onze aftakelende concentratie nog even wat aan.
Om helemaal af te ronden vermeldt onze gastheer dat, ondanks alle commotie die Grace Marks tijdens haar leven veroorzaakte, ze geruisloos uit de annalen van de geschiedenis verdween. Conclusie: Grace Marks én Margaret Atwood waren niet voor een gat te vangen!

Het boek kon ons boeien en daar waren de punten ook naar: Chris gaf een 5, Geert een 6,5, Reinoud een 7,5, Ina en Ludo een 8 en Cécile en Ciska een 8,5. Dit brengt het gemiddelde op een welverdiende 7,4/10.


zondag 6 december 2009

Archiveren (drie)

(Nieuwe titels komen vlugger aangewaaid dan dat we ze kunnen lezen. Uitpuilende archiefkasten zijn het gevolg. Dat is reeds de derde kast waarin veelbelovende titels worden geparkeerd. Uiteraard zijn reacties welkom van al wie van deze boeken heeft geproefd.

Elizabeth Strout, Winter (Atlas, 2009). - Derde roman van deze Amerikaanse auteur (° 1956), verhalen over het kleinsteedse leven, juweeltjes die de Pulitzerprijs kregen in 2009, meteen ook vier sterren in de SdL, 3002 (4 december 2009). Een tip van Katrien.



  • Louise Erdrich, De duivenplaag (Nieuw Amsterdam, 2009). - Verhalen binnen een Amerikaanse kleine gemeenschap, Indiaanse invloeden, 'ontzettend knap geconstrueerde roman', ...

Wim Hazeu, Gerrit Achterberg, een biografie (Arbeiderspers, 1989). - Uitstekende en verrassende biografie van deze Nederlandse dichter, in de onvolprezen biografieënreeks 'Privédomein'. Tussendoor aangehaald door Rik Torfs, te gast bij Friedl Lesage zondag laatst, in haar ochtendlijk boekenprogramma. Ook zijn andere boeken (André Baillon, Max Frisch, JM Coetzee) werden dusdanig geserveerd dat je zin had onmiddellijk de fiets op te springen richting boekhandel of bibliotheek. Wat een geluk, het was zondagmorgen.

Edward W. Saïd, Ontheemd. Een jeugd in het Midden-Oosten (Arbeiderspers, 2009). - Opnieuw een deeltje uit de reeks 'Privédomein', autobiografisch. Saïd is wellicht de belangrijkste Palestijnse intellectueel van de voorbije generatie. Boeiende bespreking eind december 2009 in de FET.

Bernardo Axtaga, Obabakoak of het ganzenbord (verhalen); De zoon van de accordeonist (Van Ditmar, 2005); De man alleen (Nijgh & Van Ditmar, 1995). - In het Nederlands vertaalde boeken van deze Baskische schrijver (° 1951), door Ina de hemel ingeprezen. Zijn boeken in Nederlandse vertaling zijn niet meer voorradig, bovendien is hij in grote openbare bibliotheken (Brugge) afwezig.

Camilo José Cela, De bijenkorf (Meulenhoff1990). - Stadsroman (Madrid) van een bijna vergeten Nobelprijswinnaar (1916 - 2002), die een uitgebreid oeuvre naliet. Eén van de 1001 boeken die je moet gelezen hebben... Een tip van Ina.

Paul Auster (° 1947), The book of illusions (Het boek der illusies, Arbeiderspers, 2002), meesterwerk over de stomme film en de jaren 1930, met klein, mooi vervolg (The inner life of Martin Frost, verfilmd door Auster zelf), Timbuktu, mooi verhaal vanuit het standpunt van een hond van een straatzwerver (Chris Dusauchoit tipt dit boek in zijn boekenontmoeting met Friedl, oktober 2011), The music of chance, over 'vrijheid', mooi verfilmd. -Keuzelijstje met top drie, bezorgd door Marcus, onder meer bibliograaf, classicus, neerlandicus, bibliofiel én grote fan van Auster, misschien wel de belangrijkste levende Amerikaanse auteur. Marcus wijst ook nog naar dé Auster-website. Elders wordt dan weer 'De gesloten kamer' (1986), onderdeel van de New-Yorktrilogie, getipt als het Austerboek.

Mordecai Richler (1931-2001), Bekentenissen van Barney (Prometheus). Het allerbeste boek dat Filip Joos ooit las, zei hij net (23 mei 2010) bij Friedl', fictieve memoires van een oude man, met door zijn zoon toegevoegde voetnoten. Bijzonder grappig. Richler is een Canadese schrijver, publiek figuur ook, die vele jaren in Parijs en Londen leefde.

Roger Penrose, De nieuwe geest van de keizer, (Prometheus, 1990). 'Het belangrijkste boek van de 20ste eeuw', zegt de vertaler Jos den Bekker op zijn site. Over de plaats van het menselijk bewustzijn in onze theorie van de werkelijkheid.

Samantha Hunt, De uitvinding van al het andere (Amsterdam: Artemis, 2007): biografie van Nikola Tesla, de onfortuinlijke, miskende en vreemde uitvinder van de wisselstroom en zo veel meer. Verschijnt eventjes (David Bowie) in de film The prestige. Leefde (ca. 1900) waarin in Amerika alles mogelijk werd.






Tom Lanoye, Sprakeloos (Prometheus, 2009): grote roman over zijn moeder

Richard Yates, Veertien soorten eenzaamheid (Amsterdam: De Arbeiderspers, 2004): oorspronkelijke titel is Eleven stories of loneliness (1962). Door Bernard Dewulf getipt bij Friedl' (juni 2010)

zondag 18 oktober 2009

Het goud van de waarheid?

Op woensdag 14 oktober, te gast bij Cécile, sneden we ons twintigste boek aan. Op de ontleedtafel lag Iain Pears, Het goud van de waarheid (Anthos/Mantheau, 1997; vertaling van : An Instance of the Fingerpost, 1997). Iedereen had het boek uit en dat verdient een pluim. Druk bezette en werkende mensen die in enkele weken een turf van 720 bladzijden achter de kiezen stoppen, is niet vanzelfsprekend. En zo te horen hield niemand er een indigestie aan over.

Wie wel met ernstige maagperikelen worstelde en er uiteindelijk het leven bij inschoot, was Robert Grove (1610-1663), een bezadigde prof aan het New College in Oxford. Vier tijdgenoten vertellen dit moordverhaal uit 1663, vele jaren na de feiten. En allen kleuren hun verhaal anders in en wijzen een andere dader aan. Maar al vlug blijkt dat niet de moord op Grove de inzet van deze getuigenissen is, wel de legitimiteit van de koning als hoofd van de Engelse kerk. De restauratie die in 1660 Karel II (foto) op de Engelse troon bracht, maakte immers een einde aan het unieke republikeinse en puriteinse experiment van Oliver Cromwell .

Spionage, samenzweringen, naamsveranderingen, geheimschrift, fraude: Engeland was in die jaren, en eigenlijk al veel langer, een slangenkuil vol verraad en misleiding, waar niets was zoals het leek. En de ultieme drijfveer bleek telkens opnieuw religie te zijn, religie als sleutel voor macht. De sleutelfiguur is de Italiaanse medicus en wufte dandy Marco da Cola, in het echt de ingetogen katholiek en jezuïet Andrea da Cola, die koning Karel II geestelijk begeleidde in zijn bekering naar het katholicisme. Vele andere draden van dit verhaal komen samen bij de radicaal non-conformiste, medium en profetes Sarah Blundy, bij de meester-intrigant en overlever John Thurloe en bij zovele andere excentrieke figuren die door deze roman wandelen. De waarheid, de werkelijheid achter deze 700 bladzijden, wordt finaal opgediend door de historicus Anthony Wood (1632-1695). Hij beschikt als vierde getuige over het relaas van de drie andere spelers en over het ultieme geheime sleutelstuk

En wat is de nu de waarheid? Eventjes ging de discussie de filosofische toer op. Wat is de werkelijkheid en de waarheid? Is de werkelijkheid kenbaar of is waarheid per definitie subjectief en dus gekleurd. De eerste drie getuigen in dit boek lijken dit laatste aan te tonen. En heeft de historicus Wood het wél bij het rechte eind of is ook zijn verhaal een 'constructie', net als de drie andere. We kwamen er niet uit, en troostten ons met de gedachte dat Pears het wellicht ook niet meer wist.

Veel verder ging onze eensgezindheid niet, waarbij coalities deze maal gender gekleurd waren. De vrouwen voelden minder affiniteit met het 'genre', misten emotie, en wezen Pears met de vinger om zijn pedant uitpakken met zoveel kennis en weetjes. De mannen konden de historische enscenering wel smaken, ook de viervoudige opbouw van het verhaal en de complexiteit van het plot. Bijgevolg zijn de punten: Reinoud 9, Chris 8,5, Ludo 8, Geert 7,5 (die verder verhinderd was), Cécile 6,5, Ina en Siska 6, wat de vrij hoge score van 73,6 opleverde.

Maar zoals steeds landde de discussie zacht, en lieten we ons de wijn en hapjes (gelukkig liet Cécile zich niet inspireren door de kookkunst in de 17de eeuwse Engelse colleges) welgevallen. Het leek of niemand zin had om naar huis te gaan.

Maar goed, uitiendelijk doken we toch de herfstnacht in, met het vooruitzicht van nieuw werk op de plank. De komende weken verplaatsen we ons in het hoofd van Grace Marks, de hoofdfiguur van Margaret Atwoods Alias Grace, een boek opgediept uit dit blogarchief.

zondag 6 september 2009

Iedereen leest

Stichting Lezen breekt een lans voor boeken en lezen. Daar hoort leesbevordering toe, wat gebeurt via 'Iedereen leest'. Zo bulkt http://www.iedereenleest.be/ van de boekentips en je kan er ook je eigen leeservaringen kwijt. Bovendien wordt de werking van leesgroepen aangemoedigd. Een eenvoudige lijst somt leesgroepen op die in Vlaanderen actief zijn. Dat zijn er nogal wat, zo'n 75 staan er op de lijst, vaak gerelateerd aan openbare bibliotheken.

Het heeft wat voeten in de aarde gehad maar sinds kort staat ook ons 'Brugs leesgezelschap' op deze lijst.

maandag 24 augustus 2009

iets over leeshoudingen op vakantie

De vakantie is voor velen onder ons de topperiode om zich op het lezen te storten. Heel dikwijls gaat dat gepaard met reizen, al dan niet in het buitenland maar dan toch niet in de gewone thuisomgeving. Dit betekent dat het lezen zich voltrekt in minder klassieke omstandigheden en soms in ongebruikelijke houdingen tot ongemak van de lezer.

Als het weer het maar een beetje toelaat, probeer je al zoveel mogelijk buiten te lezen. Laat ons beginnen met een vrij klassieke leeshouding in de ligzetel. Je ligt wat languit en probeert al lezend van de zon te genieten. Alleen is je hoofd niet goed ondersteund en moet je regelmatig van houding veranderen of je nek eens losschudden. We spreken dan nog niet over een hangmat dat plotse instabiliteit kan veroorzaken door een verkeerde beweging. En als je kiest om in de volle zon te lezen, moet je om de haverklap je boek wat hoger houden of van stand veranderen. Dus de schaduw biedt de beste leesgaranties.

Niet ongewoon op vakantie is het lezen op het strand, aan zee of langs een meer of een rivier. En dit meestal zonder het ondersteunende leesmeubilair. Lezers die zich slechts af en toe bezondigen aan dergelijk complexloos zomergenot, zijn meestal niet uitgerust met een set aan strandmeubilair zodat die hun toevlucht moeten nemen tot het ordinair gaan liggen op een strandhanddoek om een boek te lezen. En dan begint de kleine marteling die de motivatie om standvastig te lezen doet smelten als sneeuw voor de ....zon. Op de rug is het niet lang uit te houden, want je kan je boek nauwelijks enkele minuten aan een stuk omhooghouden. Bovendien is lezen tegen de zon in zeer vermoeiend. Op de buik dan maar, wat na een kwartier krampen in de armen en nek oplevert. Zodat je allerlei houdingen uitprobeert, van opgetrokken armen tot handen onder de kin.

Terug in de vakantiewoning bieden zich meer mogelijkheden aan om rustig verder te lezen hoewel .... Vakantiestoelen zijn meestal niet gemaakt om lang stil te zitten en zetels zijn meestal een schaarste. Je vakantiegenoten of gezinsleden verwijten je een asociaal gedrag als je 's avonds enkele uren zou willen doorlezen en sporen je aan om mee in het uitgaansleven te duiken, een superleuk gezelschapsspel te spelen of gewoon een rustige avondwandeling te maken.

Tot je uiteindelijk in bed belandt en afgezonderd van alle vakantiegenoten eens rustig kan isoleren met een boek in een comfortabele slaapstede. Ware het niet dat de meeste bedden niet echt uitgerust zijn om rechtopzittend te lezen. Ook hier ontbreekt dikwijls goede rugonder-steuning zodat je vrij snel andere houdingen zoekt en van de ene zijde naar de andere draait om een gevoelloze arm terug tot leven te krijgen. Dit gebeurt natuurlijk niet alleen op de vakantieplek want ook thuis bezondig je je doorhet bed als leesplek te misbruiken.

Uiteindelijk gaat niets boven een stevige stoel of zetel in de woonkamer of in de tuin om zich te verliezen in een heerlijk boek.

Reinoud

vrijdag 21 augustus 2009

Grote onderscheiding voor Kapuscinski's Ebbenhout


Het was een aangenaam weerzien na lange vakantiemaanden, gisterenavond bij Reinoud. Cécile moest onverrichterzake afhaken, doodjammer. Op tafel lag Ebbenhout (1998, Nederlandse vertaling :2000; achtste druk: 2008) van de Poolse journalist en historicus Ryszard Kapuscinski (1932-2007). Een non-fictie boek, maar ook niet helemaal want Kapuscinksi is een rasverteller. Dit schiep bijzondere verwachtingen, temeer daar het van het eerste boek (Chris De Stoop, De bres) geleden was dat we ons nog aan non-fictie hadden gewaagd. Reinoud toonde zich weer een uitmuntend gastheer, en had de uren voordien Afrikaanse hapjes op tafel getoverd.

Ebbenhout gaat inderdaad over Afrika, en bundelt een reeks reisverhalen en reportages, tussen ca. 1958 en ca. 1994. Kapuscinski neemt ons 300 blz. lang mee, van westelijk Afrika doorheen de Sahel naar het gebied rond de grote meren, tenslotte ook naar het onooglijke Zanzibar. In presidentiële suites is hij een graag geziene gast maar het gezelschap van gewone dorpelingen, ergens onder een eenzame boom middenin de woestijn, draagt ontegenzeggelijk zijn voorkeur weg.

Bijna iedereen was bijzonder enthousiast over het boek en de superlatieven buitelden over tafel: zéér graag gelezen, fantastisch, fascinerend, grandioos, indrukwekkend. Wat moet er dan nog meer gezegd? Het boek oogt wat als een puzzel (losse hoofdstukjes) maar al vlug komen de grote lijnen bovendrijven, en leren we de ziel van Afrika en de Afrikaan kennen. Kapuscinski is ook antropoloog die de Afrikaan in zijn anders zijn tegemoet treedt. Hij heeft het over het belang van de groep, familie en clan, de tijdsbeleving, het gelegitimeerde 'niets doen', water en schaduw als hoogste goed, de soms buitenmenselijke wreedheid, de dwingende en diepgewortelde erfenis van eeuwen slavenhandel, de nefaste nalatenschap van Westers kolonialisme, ... Bovendien zijn er de wondermooie kleine verhalen, over het potlood, de Somalische woestijnkaravanen, olifantenbegraafplaatsen enz. Kortom, dit is hét boek voor wie Afrika meer dan oppervlakkig wil leren kennen. Een leeservaring die ons nog lang zal bijblijven en misschien ook wel een aantal nieuwe Afrikafans heeft opgeleverd ...

Het bleef dan nog uitkijken naar de punten, want het hing in de lucht dat hier een nieuw record in de maak was. En zo geschiedde: Ina 9,5, Chris en Ludo 9, Reinoud en Ciska 8,5, Geert 6, of een gemiddelde van 84, 2, in verre de hoogste score en voor de eerste maal een grote ondescheiding.

De keuze van Cécile voor het volgende boek is Iain Pears, Het goud van de waarheid. Geert en Ludo hadden het al gelezen. Na een korte discussie was er consensus dat dit geen bezwaar was en we gaan voor deze wondermooie en verrassende dikke historische roman. Een waardig jubileumboek want dit is het twintigste boek dat dit prille leesgezelschap achter de kiezen steekt.

zaterdag 27 juni 2009

Karel de Stoute

Over Karel de Stoute, hertog van Bourgondië van 1468 to 1477, hadden we nog geen boek gelezen. Maar vanaf vandaag hoeft dit ook niet meer. Voortaan weten we alles over deze Bourgondische hertog: over zijn conflict met zijn vader, zijn frustraties, zijn vrouwen, zijn vechtersmentaliteit, zijn grote wens koning of keizer te worden, de grote luxe waarmee hij vriend en vijand imponeerde.

Dit danken we aan ons bezoek aan de Karel de Stoute-tentoonstelling in het Groeningemuseum, waarbij Reinoud ons rondleidde en ons inwijdde in deze totaal andere wereld, de wereld van de elites, van de luxe, van strijdende dynastieën, meer dan 500 jaar geleden.

Naderhand schoven we onze voeten onder tafel in de Stoepa, heerlijk tafelen op een luie zaterdag.

Met alle dank aan Reinoud, voor de bijzonder aangename en deskundige rondleiding, en aan Ina om dit bezoek feilloos te organiseren.

dinsdag 2 juni 2009

Het Diner - Herman Koch

"Kom je bij me eten ? "

Zo klonk de uitnodiging voor de volgende leesgroepavond in Manoir Gerard met madame Linda Bonte als maître d'hôtel. De kaart die in elk boek stak was zelf al een bron van discussie: een slimme of een overbodige marketingzet (net als de bedrieglijk eenvoudige kaft) ? Hoe dan ook was dit één van de meest geanimeerde leesavonden (of zat de uitstekende huiswijn daar voor iets tussen ?) Gastheer Gerard zette de avond in met drie intrigerende vragen:
1. Wat vond je van het boek ?
2. Met welk personage identificeer je jezelf het meest ?
3. Wat zou je zelf doen in het geschetste dilemma ?

Iedereen was het er over eens dat het boek sterk begon maar steeds meer tegenviel naar het einde toe. De ironische toon bij een bezoek aan een poepsjiek restaurant beviel iedereen wel maar dat bleef natuurlijk aan de oppervlakte, de belangrijkste thema's van het boek werden onvoldoende uitgewerkt, vonden sommigen. Edoch: de laatste vraag veroorzaakte splijtende meningsverschillen waarbij het bestek ternauwernood op tafel bleef. Werden we op het verkeerde been gezet door de schrijver ? Zit er meer achter dan we vermoedden ? Een onvermoede versie van 'Schuld en boete' ?


De moord door de zoon van de hoofdpersonages beroert wel en vooral de koelheid en onverschilligheid waarmee de ouders en omgeving ermee omgaan. Zou je als ouder je eigen kind aangeven voor moord ? Is die moord op een zwerver inderdaad wel te vergoelijken ? Naar het einde toe zou vooral de moeder een steeds meer immorele houding aan te nemen en bleek de vader een gevaarlijke onevenwichtige schizofreen met oncontroleerbare woede-aanvallen. Zou de platvloerse politicus-broer er dan toch als beste uit komen ... ?

Uiteindelijk toch geen al te hoge score: gemiddeld 5,8 op 10. Ondanks de interessante problematiek overheerste toch een zeker hype-gevoel in de leesgroep. Dit ondanks de boeiende uitsmijter van de gastheer met name een interview met de auteur uit de Humo.

Hoe het ook weze: het menu van gastvrouw Linda oversteeg verre dat van het restaurant uit het boek: aperitief maison met mini-pizza, succulent voorgerechtje, tijgerscampi's met pasta, ijsbolletjes met 2 verfijnde fruitsmaken, koffie en gebak. Dat alles overgoten met de spitsvondige commentaar van de gastvrouw. Opnieuw een heerlijk souvenir !

Reinoud Van Acker

Het diner



Een momentopname tijdens het diner. Duidelijk een foto helemaal in het begin, want iedereen lacht nog onbevangen, onwetend wat er zou volgen. Voor de twee heren achteraan, elk geflankeerd door een reusachtige fles rode wijn, kon de avond toen al niet meer stuk.

zaterdag 23 mei 2009

Archiveren (twee)

De eerste archiefkast zit boordevol. En nieuwe interessante titels blijven uit alle hoeken aanwaaien. Als we ze niet even vasthouden, zijn ze weg, mee met de wind. Hier gaan we opnieuw:



  • Jacques Le Goff, Avec Hanka (Gallimard, november 2008).- Biografie en vooral intiem verhaal van een huwelijk. De grote Franse historicus en mediëvist Jacques Le Goff, nu tachtig, huwde een Pools meisje, Hanka, die enkele jaren geleden overleed. Dit boek als een ode en herinnering aan zijn levensgezel en grote liefde, een mooi en gevoelig boek, nog niet vertaald. Een tip van Lori.
  • Edward Dolnick, De vervalser (Bert Bakker, 2009; 347 p.). - Boeiend en spannend verhaal over Hans van Meegeren, de meester-vervalser van Vermeer in de periode 1937-1944. Focust op de kunstwereld, in het bijzonder op rol van Herman Göring en andere Nazikopstukken. Dolnick is een Amerikaanse wetenschapsjournalist; zijn boek kwam uit in 2008.
  • Steve Jones, De onbekende Darwin (Ambo, 2009; 354 p.). - Verfrissend boek in de lawine aan Darwinboeken. Jones is een Brits bioloog die oog heeft voor de rijke verscheidenheid van Darwins onderzoek; 'evolutie' en 'selectie' komen pas in de marge ter sprake.
  • Eduardo Mendoza, De stad der wonderen (1986; Arena, 2008; 495 p.). - De enige, echte Barcelona-roman, een modern-picaresk verhaal van hoe een door iedereen verlaten jongen zich opwerkt tot de machtigste man van Spanje, met op de achtergrond Barcelona kort voor en na 1900. Een tip van Chris.
  • Orhan Pamuk, Het museum van de onschuld (Arbeiderspers, 2009;ca. 670 p.). - Heel lang aangekondigd, lang op gewacht, dit voorspelbare meesterwerk van de Turkse Nobelprijswinnaar. Zie interview in Knack 2009 nr. 37, over zijn antropologische aanpak in het doorgronden van de Turkse cultuur (en in het bijzonder Istanbul), en dan weet je, dat boek moet worden gelezen.
  • Margaret Atwood, Alias Grace. - Een merkwaardig dametje uit Canada, Margaret Atwood, bijna zeventig, groen denkend, Amnestymilitante, bijzondere aanleg voor wetenschappen (zoals haar vader en broer). Onlangs uitgebreid in SdL (2991, 18 september 2009) nav haar laatste boek, Het jaar van de vloed, speculatieve fictie over de wereld na complete milieuramp. Intussen blogt ze erop los. Alias Grace (1996; Nederlandse vertaling: 1997, Bert Bakker, 442 p.; 2009, Prometheus) daarentegen is een mysterieuze, historische roman over een onopgeloste moord in hogere kringen in 1845. 'Bloedstollend en erg subtiel', zegt de SdL. Ook één van de 1001 boeken die je moet gelezen hebben. Alhoewel, moet...
  • Emily Winterburn, Kijken naar de sterren: over de historische, mythologische en wetenschappelijke betekenis van sterrenbeelden (Balans, 2009; 293 p. ill; Engelse editie: 2008). - Emily Winterburn, een natuurkundige, is conservator van de Koninklijke Sterrenwacht in Greenwich. Als begenadigde verteller en vol heimwee over de verhalen verbonden aan de sterrenhemel brengt zijn die oude kennis opnieuw tot leven. Bijzonder interessant én onderhoudend.
  • Tim Butcher, Bloedrivier: een reis naar het gebroken hart van Afrika (Nieuw Amsterdam, 2008; 384 p.) . - Aanstekelijk verhaal over een reis langs de Congorivier, naar het hart van Midden-Afrika, in de voetsporen van Stanley en andere 19de-eeuwse ontdekkingsreizigers. Butcher is een Engelse journalist (The Daily Telegraph) die vele jaren als oorlogscorrespondent aan de slag was. Een tip van Siska.
  • Ian McEwan, Boetekleed (2002). 'Een van de mooiste romans die ik ooit las' (Geert Joris, directeur van Boek.be). Werd beschouwd als zijn beste boek; met een vorig boek (Amsterdam) won hij Bookerprize.

zondag 26 april 2009

De roos en het zwijn

De roos en het zwijn is de wat intrigerende titel van een boek an Anne Provoost, een schrijfster met West-Vlaamse roots. Het enthousiasme van Chris die het boek voorstelde was aanstekelijk: één van de mooiste boeken die hij ooit gelezen had, voor een genuanceerde mens was dat een forse uitspraak. Bovendien een relatief dun boekje (voor mij die weinig leestijd heeft, toch steeds ietsje overtuigender) en een aantrekkelijk poëtische coverbeeld van een blozend meisje met een grappig hoedje op.

En inderdaad het boek heeft niet ontgoocheld, integendeel. Dit was het tweede boek van Anne Provoost na het bekende 'Vallen' dat ik las en ze bevestigt hiermee haar talent, zij het met een heel ander genre en verhaal. Het getuigt van een grote verbeeldingskracht gehuld in een magische en sprookjesachtige beeldentaal en woordgebruik. Met enkele krachtige woorden en beelden gaat een hele wereld open.
Om in de sfeer te komen een paar korte citaten: "Een lelijk wezen verdient liefde, meer nog dan een sierlijk wezen dat spontane gevoelens van liefde en warmte oproept." (p. 38)
"Schoonheid is iets wat me ten deel gevallen was, niet iets waar ik aan gehecht was." (p.57)

Boeiend was ook de manier waarop een soort middeleeuwse verleden opgeroepen wordt: verre verwijzingen en bij momenten zelfs historisch correcte of toch zeer geloofwaardige omschrijvingen. Een verre wereld die in een mystiek gehuld is maar tegelijk toch voorstelbaar is.
Maar wat me het meeste trof is de symboliek en de universele thematiek: schoonheid en lelijkheid, liefde en dood, vriendschap en vaderschap, hoogmoed en opoffering.

Mijn enthousiasme was zo groot dat ik niet kon laten om de schrijfster een mail te sturen en tot mijn grote verbazing heeft ze er nog op gereageerd ook. Zelfs in een heel lastige periode want Anne was toen net curator van de Literaire Lente. Ze gaf aan dat het haar deugd deed om nog iets over haar werk te lezen waar ze zo moeilijk toe komt tussen alle georganiseer door. Ik heb helaas haar antwoord niet bewaard en zo blijft het toch in de nevelen van de herinnering verder vervagen.

Reinoud Van Acker

dinsdag 21 april 2009

Wat een leesgroep al niet teweegbrengt ...

Toen ik de uitnodiging van initatiefnemer Geert  (nog steeds onze virtuele voorzitter) om deel uit te maken van een leesgroep vernam, dacht ik spontaan: dit is een unieke kans om eindelijk eens wat fictie als leesvoer ter hand te nemen. De herkenbare frustratie van velen waarschijnlijk: te weinig tijd om te lezen en als er gelegenheid is om te lezen, na kranten en tijdschriften, dan is het dikwijls non-fictie of vakliteratuur. Romans en fictie worden meestal verbannen naar de vakantie waar de leeshonger van een volledig jaar moet gestild worden op een paar weken tijd of de splijtende keuze moet gemaakt worden uit de twintig titels die je de laatste maanden verzameld had om de volgende zomer te lezen. De lijstjes nieuwe romans, recenties, literatuurtips, boekentoptiens en andere aansporingen om te lezen passeerden meestal de revue zonder leesresultaten en met vruchteloze intenties en vrome wensen om deze of gene roman open te slaan.

Erger nog: de enkele romans die ik dan cadeau kreeg of zelf kocht, kreeg ik met veel moeite gelezen of bleven ongelezen in de kast liggen. Of een andere vervelende leeservaring: na een zeldzaam bibliotheekbezoek met de zoveelste goede leesvoornemens, de boeken half- of ongelezen terug binnenbrengen. Het aantal begonnen boeken moet ondertussen veel hoger liggen dan de volledig uitgelezen exemplaren. En dit terwijl er daar buiten duizenden boeken liggen te wachten ...

De leesgroep zou me dwingen om toch enkele romans te lezen per jaar en er bovendien nog gezellig er over te kunnen nakeuvelen en discussiëren. Nu twee en een half jaar later, is het eigenlijk ongelooflijk welk parcours we afgelegd hebben.

Niet alleen hebben we reeds een 20-tal boeken geconsumeerd en besproken, bovendien is er een hechte leesband tot stand gekomen onder de leden van de leesgroep. We voelden elkaar van bij het begin zeer goed aan en de verstandhouding is keer op keer uitstekend, hoewel er regelmatig meningsverschillen zijn en dat is maar goed ook. Niet iedereen hoeft er dezelfde opinie op na te houden en het is boeiend om uiteenlopende standpunten te horen. Maar die liggen dan ook niet zo mijlenver uit elkaar dat het definitieve breuken zou veroorzaken. Integendeel, na elke leesgroepavond gaan we steeds tevreden en met een goed gevoel terug huiswaarts. Om het met een cliché te zeggen: we zijn vrienden geworden.

Ook het afgelegde boekenparcours is boeiend: er is een ruime variatie aan onderwerpen, thema's, nationaliteiten, stijlen enz ... En het zijn niet altijd of zelfs in mindere mate boeken uit de recente toptien. Ook andere boeken krijgen een kans hoewel toch zelden oude klassiekers van onder het stof gehaald worden.

Twee boeken zijn in het bijzonder iets meer in mijn herinnering blijven hangen en dit maakt de essentie uit van de meerwaarde van onze leesgroep: een verrijkende leeservaring die gedeeld kan worden met gelijkgestemde mensen. Dankzij de leesgroep ben ik enorm blij dat ik deze boeken of auteurs gelezen heb. Het gaat om: "De roos en het zwijn" van Anne Provoost en "De verloofde van Sado" van Amelie Nothomb.

Van deze twee boeken schrijf ik voor deze blog een korte persoonlijke evaluatie hoewel het laatste boek door mezelf voorgesteld is. Ik had vroeger al van de schrijfster gehoord en enkele leesgroepleden waren enthousiast over Nothomb zodat ik nog nieuwsgieriger werd. En uiteindelijk heb ik haar laatst verschenen boek en zelfs een eerder boek van haar gelezen en ter discussie voorbereid. Ook dat is een verdienste van de leesgroep.

Reinoud Van Acker

donderdag 16 april 2009

De stem van Tamar


Te gast bij Geert (immobiel), maar met Chris als gastheer: hij zorgde voor een lekker wijntje, stevige discussiestof, en nog zo veel meer.

In David Grossmans De stem van Tamar (2000) gaat een jongen op zoek naar een meisje. Het meisje is op zoek naar haar broer. Een verdwaalde hond loopt als een rode draad doorheen deze queestes. En uiteindelijk, 'all's well that ends well', einde goed, alles goed.

Dit warme verhaal kon heel wat bijval genieten. Grossman is een uitmuntend verteller, en weeft bovendien vele kleine (levens)verhalen doorheen de hoofdintrige. Ook de stad Jeruzalem speelt volop mee, niet als religieuze twistappel, wel als een moderne wereldstad waar jongerenproblematieken volop spelen.

Is hier alles mee gezegd? Uiteraard niet. Niet iedereen vond het boek even spannend. Maar vooral, en onvermijdelijk, ging de discussie hoe langer hoe meer over de status van dit boek als 'adolescentenroman'. Chris, die het boek voorstelde, en Ina trokken deze discussie op gang. Het verhaal is te expliciet, de romantiek te melig, het slot te voor de hand liggend. Mag je dit deze roman aanrekenen? Of is dit een bewuste toegift van de auteur aan zijn jongvolwassen doelpubliek? Mag je van een groot auteur niet meer een 'universeel' boek verwachten? Vergelijkingen met auteurs als Bart Moeyaert (jeugdauteur of niet) kwamen om de hoek kijken.

Het trof ons dat een Israëlisch auteur als David Grossman de Israëlisch-Palestijnse kwestie volledig terzijde liet. Grossman staat bekend als een 'pacifist', iemand die als jood opkomt voor de Israëlische staat maar steeds blijft aansturen op vrede met de Palestijnen en de Arabische wereld. En dan verliest precies hij een zoon als soldaat in de recente oorlog met Libanon. Zijn grafrede maakte veel indruk, ook op Reinoud, die deze tekst toen selecteerde voor zijn 'intieme' knipselboek. In die tijd ontving David Grossman overigens een eredoctoraat aan de KU Leuven; niet iedereen was daar toen even gelukkig mee. Ook daar werden nog wat opinies over geventileerd.

De punten: Ciska 8, Ludo 7,5, Chris, Reinoud en Cecile 7, Geert 5,5 en Ina 4,5 (66,4)

Afspraak op maandag 25 mei bij Geert (te gast én gastheer). Dan schuiven we aan tafel voor Het Diner van Herman Koch (2009). We doen dat nog eens over (aan tafel schuiven voor een diner) op 27 juni, nadat Reinoud ons heeft rondgeleid in de Karel de Stoute-tentoonstelling (Museum Groeninge -OLV-kerk).

maandag 23 februari 2009

Archiveren (één)

Op honderden manieren pik je wel eens een titel op, met het idee: 'zeker lezen'. Maar nog voor het einde van de dag, is deze titel verdwenen in het grote zwarte gat. Vandaar, hier een geheugensteuntje, een post om titels vlug te parkeren, te archiveren. Wie weet worden ze opnieuw opgepikt, en lezen we samen het boek.



  • Ton Lemaire, Claude Lévi-Strauss: tussen mythe en muziek. Een biografie over leven en werk. Lemaire is een gewaardeerd cultuurfilosoof, auteur van het onsterfelijke boek 'Over de waarde der culturen', en intussen ook al op jaren ; Lévi-Strauss, dit jaar honderd geworden, uiteraard de grote antropoloog van de 20ste eeuw.

  • Allan Hollinghurst, De zwembadbibliotheek (zijn meesterlijk debuut) ; De herdersster (niet expliciet, maar speelt zich af in Brugge; Hollinghurst is goed vertrouwd met Rodenbachs Bruges la morte) .

  • Martin Bril, De kleine keizer (2008). Verslag van een passie voor Napoleon Bonaparte, een literair verpakte reis naar de plaatsen en in de wereld van de 'kleine keizer'. Kreeg de Bob den Uyl-prijs (non-fictie) in 2009; hij overleed later dat jaar (april).

  • Luigi Pirandello (1867-1936), Dagboek van Serafino Gubbio, cameraman; ook de vele verhalenbundels (een verhaal voor elke dag van het jaar, de cyclus raakte niet rond) van deze Italiaanse rasverteller en stilist (en nobelprijswinnaar). Wijlen Mattia Pascal (Nederlandse vertaling 2007) geldt als zijn meest bekende boek. Een geslaagde biografie, vertaald in het Nederlands: Andrea Camilleri, Luigi Pirandello: biografie van een verwisselde zoon

  • Neil Shubin, De vis in ons: een reis door 3,5 miljard jaar geschiedenis van het menselijk lichaam (2008). Shubin is de wetenschapper die de 'vis met handen' ontdekte; toegankelijk, spannend en verbijsterend verhaal.

  • Joris Note, Tegen het einde (2009), zie SdL, 6 maart 2009: 'uniek'. De boeken van Note zijn de max, ... althans voor mannen op rijpere leeftijd, die het tafelspringen al zowat hebben gehad. Introspectie.

  • Thomas Asbridge, De eerste kruistocht. Uitstekende monografie, vertaald uit het Engels, toegankelijk, het avontuurlijke van de kruistocht, maar evenzeer en vooral de toenemende weerzin tussen christenen en moslims.

  • Felipe Fernández-Armesto, Hoe de wereld werd ontdekt: geschiedenis van de ontdekkingstochten. Onderhoudende geschiedenis, vertrekt vanuit onze geglobaliseerde wereld, toegankelijk en wetenschappelijk, met voldoende afstand benaderd. Een schitterend boek (ook letterlijk).

En verder ...

maandag 2 februari 2009

Persepolis


We tuimelden het nieuwe jaar in met Persepolis, de 'graphic novel' van Marjan Satrapi. Ina is grote fan, van Satrapi, van het verhaal, van de vorm waarin dit alles werd gegoten.
Uiteraard waren we het weer oneens. Over de manier waarop je de titel uitspreekt (Persépolis of Persepólis), over de meerwaarde van een stripverhaal, over de artistieke betekenis van haar tekeningen, over haar standpunt tegenover een islamdictatuur, en zo veel meer...
De gemoederen hadden ruim de tijd om af te koelen, want Ina vergastte ons ter afronding op een video over 'the making of' van de Persepolisfilm.
Uiteraard gaven we punten: Ina 9, Ciska en Reinoud 8, Ludo 7, Cécile 6,5, Chris 6 en Geert 3,5. Dit levert een score van 68,5 op.

vrijdag 30 januari 2009

Dat zijn wij



Dat zijn wij.

Wij, dat zijn zeven vrouwen en mannen die een zelfde boek lezen om het vervolgens samen te bespreken. Wij vormen dus een leesgroep, zoals er de voorbije jaren zovele zijn ontstaan. Alleen, geen enkele leesgroep kan tippen aan de onze. Daar staan we samen en ieder van ons afzonderlijk garant voor. Voor wie er niet bij is: jammer. Als dat een troost mag zijn: ook andere leesgroepen hebben wel iets te bieden ...

Zie ons hier staan.
Tijd en plaats: expeditie naar Doel en Antwerpen Linkeroever, midden 2007, om de lectuur van Chris Destoops 'De bres' zingtuigelijk te ervaren.
In het midden achterin staat Geert, breedgeschouderd. Hij is de inspirator, oprichter, en fiere voorzitter van deze leesgroep. Zonder Geert, geen leesgroep.

Chris is de man midden voorin. Je kunt geen ontoegankelijk stuk tropisch oerwoud opnoemen of hij is er geweest. In zijn kindertijd keek Chris vol ontzag naar de plaatjes van ontdekkingsreizigers : Stanley, Burton, Livingstone en andere helden. Kijk goed naar de foto: links en rechts van Chris staan de inlandse gidsen, achter hem de dragers. De net neergeschoten luipaard, languit voor de voeten geëtaleerd, werd deskundig weg gefotoshopt. Gaia kijkt immers mee.

Rechts vooraan staat Ina. Ze lacht breed en onbezorgd, want Linkeroever is haar wingewest (al zal ze dat niet graag horen). Moedig biedt ze zes West-Vlamingen het hoofd, en het moet gezegd: ze doet dit met verve. Telkens Ina op verre reis vertrekt, maken wij ons nodeloos zorgen. Want zelfs in meest broeierige latinobuurten blijft de lokroep van de leesgroep onweerstaanbaar. En zie, daar is ze weer terug.

Ciska staat vooraan links. Haar blik is ietwat bezorgd, afwezig; haar gedachten gaan uit naar manlief en de kleine kroost die die dag het lot in eigen handen namen. Existentiële vragen zoals 'Wat hoort er in een fruitpap' en 'Gaat de pamper voor- of achteraan dicht' kregen die dag ten huize Ciska een eigenzinnige invulling. Maar de thuisblijvers verdienen een pluim want ze deden het voortreffelijk.

De artistieke kop uiterst rechts is Reinoud, blote voeten in sandalen. Dat maakt hem tot volgeling van Willy Kuypers, weliswaar van de dissidente splintergroep die weigert witte sokken in sandalen te dragen. Want Reinoud weet: 'A gentleman never wears white socks'. En Reinoud ís een gentleman. Wie anders denkt eraan, om dit unieke moment voor altijd vast te leggen? Juist, Reinoud!

De wat verfomfaaide man, gans de andere kant op, links, is Ludo. Hij ziet eruit alsof hij nachten niet geslapen heeft. Hij was immers de 'leider' van deze expeditie en was, zekerheid voor alles, een dag eerder ter plaatse. Overnachten in Doel is niet niks, weet hij nu. De meeste huizen hebben ramen noch daken. Het was een regenachtige nacht ...

Cécile is het koninginnestuk van de groep. Lange tijd kwamen we met zes samen, en een gemis liet zich aanvoelen. De onrust groeide, de stiltes werden langer. Toen kwam Cécile en iedereen zag dat het goed was.
'Cécile staat niet op de foto', hoor ik de niet-ingewijden al uitroepen. Ze dwalen. Wij, van de leesgroep, wij weten wel beter...